महालनोबिस प्रतिमान कोणत्या पंचवार्षिक योजनेत सुरू केले गेले होते?

दुसऱ्या हे योग्य उत्तर आहे.

Key Points

• महालनोबिस प्रतिमान
  • सोव्हिएत संघामधील मार्क्सवादी अर्थशास्त्रज्ञ ग्रिगोरी फेल्डमन आणि भारतातील प्रशांत चंद्र महालनोबिस यांनी 1953 मध्ये फेल्डमन-महालनोबिस प्रतिमान स्वतंत्रपणे विकसित केले.
  • महालनोबिस यांनी दुसऱ्या पंचवार्षिक योजनेचे प्राथमिक अर्थशास्त्रज्ञ म्हणून काम केले आणि ते देशातील अनेक वादग्रस्त आर्थिक चर्चांचे केंद्रस्थान होते.
  • देशांतर्गत उपभोग्य वस्तू क्षेत्राच्या विकासाच्या दिशेने औद्योगिक गुंतवणुकीच्या पद्धतींमध्ये बदल करणे हा या धोरणाचा गाभा आहे.

Additional Information

• देशाच्या ग्राहकोपयोगी वस्तूंच्या उत्पादन क्षमतेचा दीर्घकालीन विस्तार  वस्तूंच्या उच्च पुरेशी क्षमता असलेल्या भांडवली क्षेत्रावर अवलंबून आहे.
• वस्तूंच्या दोन भिन्न श्रेणींमधील विभागणीमुळे ग्राहकांना तात्काळ आणि भविष्यातील उपभोगाच्या स्तरांमधील व्यापार-बंद अधिक चांगल्या प्रकारे समजण्यास मदत झाली आणि दास कॅपिटलमधील मार्क्सच्या सिद्धांतांचे उघड स्पष्टीकरण दिले.
• त्यावेळच्या GOSPLAN नियोजन समितीचे अर्थशास्त्रज्ञ फेल्डमन यांनी प्रथम 1928 मध्ये दोन-विभागांच्या वाढीच्या धोरणासाठी सैद्धांतिक औचित्य अधोरेखित करत या संकल्पना मांडल्या.