हाऊथॉर्न प्रयोग खालीलपैकी कशाशी संबंधित आहेत?

हॉथॉर्नचे प्रयोग मानवी संबंध सिद्धांताशी संबंधित आहेत.

Important Points

• 20 व्या शतकाच्या सुरूवातीस, कंपन्या कामगार उत्पादकता सुधारण्यासाठी वैज्ञानिक दृष्टिकोन वापरत होत्या.
• परंतु 1924 मध्ये वेस्टर्न इलेक्ट्रिक कंपन्यांमध्ये 9 वर्षांचा संशोधन कार्यक्रम हॉथॉर्न अभ्यास सुरू झाल्यामुळे हे सर्व बदलू लागले.
• कार्यक्रम, ज्यामध्ये एल्टन मेयो आणि फ्रिट्झ रॉथलिसबर्गर यांनी प्रमुख भूमिका बजावली, असा निष्कर्ष काढला की एखाद्या संस्थेची अदस्तांकित सामाजिक व्यवस्था कर्मचार्‍यांच्या वर्तनासाठी एक शक्तिशाली प्रेरक आहे.
• हॉथॉर्न अभ्यासामुळे व्यवसाय व्यवस्थापनात मानवी संबंध चळवळीचा विकास झाला.
  • हा प्रयोग कर्मचार्‍यांच्या आउटपुटवर कंपनीनेच वेगवेगळ्या कामाच्या परिस्थितीचा (जसे की प्रकाशाची पातळी, देयक प्रणाली आणि कामाचे तास) प्रभाव मोजण्यासाठी होता.
  • संशोधकांनी निष्कर्ष काढला की आउटपुटमधील फरक केवळ भौतिक परिस्थिती किंवा भौतिक बक्षिसे बदलल्यामुळे नाही तर अंशतः स्वतः प्रयोगांमुळे झाले.
  • प्रायोगिक सहभागासाठी आवश्यक असलेल्या विशेष उपचारांमुळे कामगारांना खात्री पटली की व्यवस्थापनाला त्यांच्यामध्ये विशेष स्वारस्य आहे. यामुळे मनोबल वाढले आणि उत्पादकता वाढली.
  • 'हॉथॉर्न प्रभाव' हा शब्द आता सामाजिक तपासणीचा विषय असल्याच्या वर्तन-सुधारित प्रभावांचा संदर्भ देण्यासाठी मोठ्या प्रमाणावर वापरला जातो.
  • संशोधकांनी असा निष्कर्ष काढला की पर्यवेक्षी शैलीचा कामगारांच्या उत्पादकतेवर मोठ्या प्रमाणात परिणाम झाला.
  • हे परिणाम, अर्थातच, वैज्ञानिक व्यवस्थापनाच्या स्थितीला एक मोठा धक्का होता, ज्याने असे मानले की कर्मचारी वैयक्तिक आर्थिक हितसंबंधांनी प्रेरित होते.
  • हॉथॉर्न अभ्यासाने प्रेरणाचा अतिरिक्त स्रोत म्हणून सामाजिक गरजांकडे लक्ष वेधले.
  • आर्थिक प्रोत्साहनांना आता एक घटक म्हणून पाहिले जात होते, परंतु कर्मचार्‍यांनी प्रतिसाद दिला तो एकमेव घटक नाही.​