The international system of units MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for The international system of units - मोफत PDF डाउनलोड करा

योग्य उत्तर m/s आहे.

 Key Points

• वेग:एखाद्या वस्तूच्या विस्थापनाच्या बदलाच्या दराला त्या वस्तूचा वेग म्हणतात.

​\(\Rightarrow Velocity=\frac{Displacment (x)}{Time (t)}\)

• वेग ही एक सदिश राशी आहे ज्यामध्ये परिमाण आणि दिशा दोन्ही असतात.

स्पष्टीकरण:

• वेगाचे एकक m/s आहे आणि वेगाचे आयाम [M0LT-1] आहेत.

योग्य उत्तर बल आहे. 

Key Points 

सक्ती

• शक्ती म्हणजे एखाद्या वस्तूच्या दुसऱ्या ऑब्जेक्टशी परस्परसंवादाच्या परिणामी त्याच्यावर क्रिया करणे किंवा खेचणे.
  1. लागू बल
  2. गुरुत्वाकर्षण बल
  3. सामान्य शक्ती
  4. घर्षण शक्ती
  5. हवाई प्रतिकार शक्ती
  6. टेन्शन फोर्स
  7. स्प्रिंग फोर्स
• SI शक्तीचे एकक न्यूटन आहे
• CGS शक्तीचे एकक डायन आहे
• फोर्स पाउंड्सचे FPS एकक
• MKS बल किलोग्राम बलाचे एकक

संकल्पना:

​विद्युतधारिता

• ​विद्युतधारिता हा विद्युत वाहकाचा गुणधर्म आहे जो विभक्त विद्युतभाराच्या प्रमाणात मोजला जातो जो त्यावर प्रति एकक विद्युत विभवांतरातील बदलानुसार साठवला जाऊ शकतो.
• कॅपेसिटरमध्ये, विद्युतभाराचे प्रमाण, Q = CV, जेथे, C = ​विद्युतधारिता, V = विद्युत विभवांतर
• विद्युत परिपथामधील ​विद्युतधारिता कॅपेसिटर नावाच्या उपकरणाद्वारे सादर केला जातो.
• ​विद्युतधारितेचे SI एकक फॅराड आहे आणि ते F द्वारे दर्शविले जाते.

स्पष्टीकरण:

विद्युतधारितेचे SI एकक फॅराड हे F द्वारे दर्शविले जाते.
Additional Information

• प्रतिरोधकता
  • विद्युत परिपथामधील प्रतिरोधकता रेझिस्टर नावाच्या यंत्राद्वारे सादर केला जातो.
  • सूत्र, V = IR, जेथे I = विद्युत परिपथामध्ये प्रवाहित होणारा विद्युत प्रवाह, V = पुरवलेले व्होल्टेज, R = प्रतिरोधकता
  • प्रतिकाराचे SI एकक Ω द्वारे दर्शविलेले ओहम आहे.
• वाहकता
  • वाहकामधील प्रतिरोधाच्या परस्परसंबंधाला वाहकता म्हणतात.
  • संबंध, \(Conductance=\frac{1}{Resistance}\)
  • वाहकतेचे SI एकक ओहम-1 आहे.
• ​विद्युतप्रवर्तकता
  • विद्युत परिपथामधील  विद्युतप्रवर्तकता इंडक्टर नावाच्या उपकरणाद्वारे सादर केला जातो.
  • ​विद्युतप्रवर्तकताचे SI एकक हेनरी हे H द्वारे दर्शविले जाते.

योग्य उत्तर मीटर आहे.

Key Points

• लांबी 
• लांबी म्हणजे अंतराचे माप आहे.
• लांबी हे मापातील मूलभूत प्रमाणांपैकी एक आहे.
• लांबीचे SI एकक मीटर हे आहे.
• लांबीची इतर एकके खालीलप्रमाणे आहेत
  • सेंटीमीटर (सेमी)
  • मिलिमीटर (मिमी)
  • किलोमीटर (किमी)

Important Points

• SI एकक
  • 'SI' हा शब्द फ्रेंच शब्द 'Système International d'Unités' याचा संक्षिप्त आहे.
  • SI एकक ही एककांची मेट्रिक प्रणाली आहेत.
  • हे मापाचे प्रमाण व्यक्त करण्यासाठी वापरले जाते.
  • 1960 मध्ये, फ्रान्समढील पॅरिस येथे झालेल्या 11 व्या सर्वसाधारण परिषदेत SI एककाला सामान्य मानक एकक म्हणून घोषित करण्यात आले.
• मूलभूत प्रमाण आणि एकके
  • मापनात सात मूलभूत एकके आणि दोन पूरक एकके आहेत.

स्पष्टीकरण:

ISU द्वारे सात मूलभूत राशींसाठी व्याख्यायित केलेली मापनाची मानक एकके म्हणजे SI मूलभूत एकके.

• इतर सर्व SI एकके त्यापासून मिळवली जातात.
• 7 मूलभूत SI एकके आणि त्यांच्या राशी:

वरील सारणीवरून स्पष्ट होते की कँडेला, अँपिअर आणि मोल ही मूलभूत एकके आहेत.

 Additional Information

पूरक एकके: आंतरराष्ट्रीय पद्धतीत व्युत्पन्न एकके तयार करण्यासाठी मूलभूत एककांसह वापरली जाणारी एकके पूरक एकके म्हणतात.

योग्य उत्तर पर्याय 1) आहे म्हणजे ज्यूल (J)

संकल्पना:

• झालेले कार्य: जेव्हा धातूच्या पृष्ठभागावर प्रकाश पडतो तेव्हा इलेक्ट्रॉनचे प्रकाश-उत्सर्जन करण्यासाठी आवश्यक असलेली ही किमान ऊर्जा असते.
  • या कार्यफलास अधःसीमा ऊर्जा म्हणून देखील ओळखले जाते.
  • आपाती प्रकाशाची उर्जा कार्यफल आणि प्रकाशविद्युत गतिज उर्जेच्या बेरजेसमान असते.
  • म्हणून, फोटॉनची एकूण ऊर्जा = कार्यरत कार्य + इलेक्ट्रॉनची कमाल गतिज ऊर्जा.

फोटॉनची ऊर्जा या समीकरणाद्वारे दर्शविली जाते:

 \(E =hν\)

जेथे ν ही आपाती प्रकाशाची वारंवारता आहे आणि h हा प्लँक स्थिरांक आहे

स्पष्टीकरण:

• कार्यफल हे उर्जेचे मापन आहे. सर्व प्रकारच्या ऊर्जेमध्ये समान SI एकक असते म्हणजे ज्यूल (J).

संकल्पना:

• ISU ने सात मूलभूत प्रमाणांसाठी परिभाषित केलेल्या मोजमापाची मानक एकके म्हणजे SI बेस एकक होय.
• इतर सर्व SI एकक त्यांच्याकडून घेतले जातात.
• 7 मूलभूत SI एकके त्यांच्या परिमाणांसह:

स्पष्टीकरण:

• वरील तक्त्यावरून, हे स्पष्ट होते की कॅंडेला हे प्रकाशमान तीव्रतेचे एकक आहे. त्यामुळे पर्याय 4 योग्य आहे.

Important Points

• पूरक एकके: आंतरराष्ट्रीय प्रणालीमध्ये व्युत्पन्न एकके तयार करण्यासाठी बेस युनिट्ससह वापरल्या जाणार्‍या युनिट्सला पूरक एकके म्हणतात.

संकल्पना:

​विद्युतधारिता

• ​विद्युतधारिता हा विद्युत वाहकाचा गुणधर्म आहे जो विभक्त विद्युतभाराच्या प्रमाणात मोजला जातो जो त्यावर प्रति एकक विद्युत विभवांतरातील बदलानुसार साठवला जाऊ शकतो.
• कॅपेसिटरमध्ये, विद्युतभाराचे प्रमाण, Q = CV, जेथे, C = ​विद्युतधारिता, V = विद्युत विभवांतर
• विद्युत परिपथामधील ​विद्युतधारिता कॅपेसिटर नावाच्या उपकरणाद्वारे सादर केला जातो.
• ​विद्युतधारितेचे SI एकक फॅराड आहे आणि ते F द्वारे दर्शविले जाते.

स्पष्टीकरण:

विद्युतधारितेचे SI एकक फॅराड हे F द्वारे दर्शविले जाते.
Additional Information

• प्रतिरोधकता
  • विद्युत परिपथामधील प्रतिरोधकता रेझिस्टर नावाच्या यंत्राद्वारे सादर केला जातो.
  • सूत्र, V = IR, जेथे I = विद्युत परिपथामध्ये प्रवाहित होणारा विद्युत प्रवाह, V = पुरवलेले व्होल्टेज, R = प्रतिरोधकता
  • प्रतिकाराचे SI एकक Ω द्वारे दर्शविलेले ओहम आहे.
• वाहकता
  • वाहकामधील प्रतिरोधाच्या परस्परसंबंधाला वाहकता म्हणतात.
  • संबंध, \(Conductance=\frac{1}{Resistance}\)
  • वाहकतेचे SI एकक ओहम-1 आहे.
• ​विद्युतप्रवर्तकता
  • विद्युत परिपथामधील  विद्युतप्रवर्तकता इंडक्टर नावाच्या उपकरणाद्वारे सादर केला जातो.
  • ​विद्युतप्रवर्तकताचे SI एकक हेनरी हे H द्वारे दर्शविले जाते.

स्पष्टीकरण:

• बल (F) : वस्तूवर लागू केल्यानंतर जी परस्परक्रिया बदलते किंवा वस्तूच्या विश्रांतीची स्थिती किंवा गतीची स्थिती बदलण्याचा प्रयत्न करते त्याला बल म्हणतात.
  • बलाचे SI  एकक न्यूटन (N) आहे

बल (F) = वस्तुमान (m) × त्वरण (a)

• दाब (P) : प्रति एकक क्षेत्रफळाच्या बलाला दाब म्हणतात.
• दाबाचे SI एकक म्हणजे पास्कल (Pa) आहे.
• हे न्यूटन /मीटर2 असे देखील लिहिले जाऊ शकते जे क्षेत्राच्या एककाने भागलेले बलाचे एकक आहे.
• दाबाची इतर एकके म्हणजे बार आणि टॉर.

Additional Information

• SI युनिट्स आंतरराष्ट्रीय स्तरावर स्वीकृत युनिट्स आहेत.
• कार्य आणि उर्जेचे SI एकक ज्युल आहे.
• शक्तीचे SI एकक वॅट आहे.

संकल्पना :

• बल: वस्तूवर लागू केल्यानंतर जी परस्परक्रिया बदलते किंवा शरीराच्या विश्रांतीची स्थिती किंवा गतीची स्थिती बदलण्याचा प्रयत्न करते त्याला बल म्हणतात.
  • बलाचे SI एकक न्यूटन आहे.
• चुंबकीय क्षेत्र : चुंबक किंवा विद्युत प्रवाह वाहून नेणाऱ्या ताराभोवतीचा प्रदेश ज्यामध्ये दुसऱ्या चुंबकावरील चुंबकीय शक्ती अनुभवता येते त्याला चुंबकीय क्षेत्र म्हणतात.
  • चुंबकीय क्षेत्राचे SI एकक टेस्ला (T) आहे.
• किरणोत्सर्गीता: किरणोत्सर्गी क्षय ही अशी प्रक्रिया आहे ज्याद्वारे अस्थिर अणू केंद्रक किरणोत्सर्गामुळे ऊर्जा गमावते. अस्थिर केंद्रक असलेली सामग्री किरणोत्सर्गी मानली जाते.
  • किरणोत्सर्गीतेचे प्रमाण मोजण्यासाठी मूळ एकक म्हणजे क्युरी (Ci) – प्रथम एक ग्रॅम रेडियम-226 शी संबंधित आहे.
  • 1 क्युरी = 3.7x10 10 किरणोत्सर्गी क्षय प्रति सेकंद.
  • इंटरनॅशनल सिस्टम ऑफ युनिट्स (SI) मध्ये क्युरीची जागा बेकरेल (Bq) ने घेतली आहे.
  • 1 बेकरेल = 1 किरणोत्सर्गी क्षय प्रति सेकंद = 2.703x10-11 Ci.
• कॅपेसिटन्स: कॅपॅसिटरच्या विद्युत चार्ज साठवण्याच्या क्षमतेला कॅपेसिटन्स म्हणतात.
  • कॅपॅसिटन्सचे एकक फॅराड आहे, ( F चिन्ह).

स्पष्टीकरण :

वरील चर्चेवरून असे म्हणता येईल

• पर्याय 1, 2, आणि 3 त्यांच्या संबंधित SI युनिटशी योग्यरित्या जुळले आहेत.
• पण कॅपॅसिटन्सचे SI युनिट फॅराड आहे , त्यामुळे पर्याय 4 चुकीचा आहे.

संकल्पना:

• धारकता/ धारिता: चुंबकीय क्षेत्राच्या  बदलाच्या दराशी 

संकल्पना:

• न्यूटनचा गुरुत्वाकर्षणाचा नियम: दोन वस्तूंमधील गुरुत्वाकर्षण बल हे वस्तूंच्या वस्तुमानाच्या गुणाकाराशी सम प्रमाणात आणि वस्तुमानामधील अंतराशी व्यस्त प्रमाणात असते.

म्हणजेच, \(F = \frac{{GMm}}{{{R^2}}}\)  

तर अनाधुनिक स्थितिगतिशास्त्रानुसार कणावरील बल देता येईल 

बल(F) = वस्तुमान (m) x त्वरण (a)

जिथे, F = गुरुत्वाकर्षण बल, M = जड वास्तूचे वस्तुमान, m = हलक्या वास्तूचे वस्तुमान, R = दोन वस्तुमानांमधील अंतर 

स्पष्टीकरण:

आता वरील समीकरणाचा उपयोग करून, आपण सांगू शकतो    

\(G = \frac{{F{R^2}}}{{Mm}}\)

बलाचे SI एकक न्यूटन (N) आहे.

अंतराचे (R) SI एकक मीटर आहे आणि वस्तुमानाचे (m) SI एकक किग्रॅ आहे. 

G चे SI एकक = N m2/kg2

म्हणून, पर्याय 3 योग्य आहे.  

संकल्पना:

• वारंवारता (f): प्रति सेकंद दिलेल्या बिंदूतून जाणाऱ्या आवार्ती लहरींच्या संख्यांना  वारंवारिता म्हणतात.
  • वारंवारतेचे एकक कंपन प्रति सेकंद किंवा हर्ट्ज आहे.

• कालावधी (T) : आवार्ती लाटांनी एक पूर्ण दोलन किंवा चक्र पूर्ण करण्यासाठी घेतलेल्या वेळेस कालावधी म्हणतात.

  • कालावधीचे SI पद्धतितील एकक सेकंद आहे.

स्पष्टीकरण:

• वरील सारणीवरून हे स्पष्ट झाले आहे की वेळ भौतिक प्रमाण आहे ज्याचे C.G.S आणि  M.K.S  प्रणालीत दोन्हीमध्ये समान एकक आहे .

संकल्पना:

• योग्य उत्तर आहे पर्याय (3) म्हणजेच 1-d, 2-c, 3-b, 4-a.

संकल्पना :

• न्यूटनचा गुरुत्वाकर्षणाचा नियम : दोन वस्तूंमधील गुरुत्वाकर्षण शक्ती वस्तूंच्या वस्तुमानाच्या गुणाकाराच्या थेट प्रमाणात आणि दोन वस्तुमानांमधील अंतराच्या व्यस्त प्रमाणात असते.

म्हणजेच, \(F = \frac{{GMm}}{{{R^2}}}\)

तर शास्त्रीय यांत्रिकी नुसार कणावर कार्य करणारे बल असे दिले आहे

बल (F) = वस्तुमान (m) x प्रवेग (a)

जेथे, F = गुरुत्वाकर्षण बल, M = वजनदार वस्तूचे वस्तुमान, m = हलक्या वस्तूचे वस्तुमान, R = दोन वस्तुमानांमधील अंतर

स्पष्टीकरण :

आता वरील समीकरण वापरून आपण असे म्हणू शकतो की \(G = \frac{{F{R^2}}}{{Mm}}\)

बलाचे SI एकक न्यूटन (N) आहे.

अंतराचे SI एकक (R) मीटर (m) आहे आणि वस्तुमानाचे SI एकक किलो आहे.

G = N m²/kg² चे SI एकक

त्यामुळे पर्याय 3 योग्य आहे.