पंतप्रधान MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Prime minister - मोफत PDF डाउनलोड करा

योग्य उत्तर आहे 1, 2 आणि 3.

पंतप्रधानांच्या अंतर्गत सध्याचे खाते:

• कार्मिक, सार्वजनिक तक्रारी आणि निवृत्ती वेतन मंत्रालय;
• अणु ऊर्जा विभाग;
• अवकाश विभाग;
• सर्व महत्त्वपूर्ण धोरणात्मक मुद्दे; आणि
• इतर सर्व विभाग जे कोणत्याही मंत्र्याला वाटप केलेले नाहीत.
  • म्हणून 1, 2 आणि 3 विधाने योग्य आहेत.

भारताचे पंतप्रधान:

• भारताचे पंतप्रधान हे भारत सरकारच्या कार्यकारी शाखेचे प्रमुख असतात.
• त्याचे स्थान हे राज्य प्रमुख असलेल्या भारतीय राष्ट्रपतींपेक्षा भिन्न आहे.
• वेस्टमिन्स्टर प्रणालीच्या आधारे भारत सरकारच्या संसदीय प्रणालीचे अनुसरण करत असताना बहुतेक कार्यकारी अधिकार पंतप्रधान वापरतात.
• ते राष्ट्रपतींचे सल्लागार म्हणून काम करतात आणि मंत्री परिषदेचे नेते असतात.
• राष्ट्रपती भारताच्या पंतप्रधानांची नेमणूक करतात आणि त्यांच्या सल्ल्यानुसार मंत्री मंडळाची नेमणूक करतात.
• पंतप्रधान लोकसभा किंवा राज्यसभेचे सदस्यही असू शकतात.
• पंतप्रधान मंत्रीमंडळाचे नेते असतात आणि ते राष्ट्रपती आणि मंत्रीमंडळ यांच्यात संवादाचे माध्यम म्हणून काम करतात.
• मंत्रीमंडळाने घेतलेले सर्व निर्णय राष्ट्रपतींना कळविणे आणि प्रशासनाच्या  कारभाराविषयी किंवा राष्ट्रपतींनी विनंती केलेल्या विधीमंडळाच्या प्रस्तावांविषयी माहिती देणे त्यांचे कर्तव्य आहे.
• ते मंत्र्यांमध्ये खात्यांचे वाटप करतात आणि विविध मंत्रालये आणि कार्यालयांमध्ये कामांचे वाटप करतात.
• पंतप्रधान मंत्रिमंडळ सचिवालयामार्फत विविध मंत्रालये व विभाग यांच्यात समन्वय साधतात.

बरोबर उत्तर आहे सरदार वल्लभभाई पटेल .

महत्वाचे मुद्दे

• सरदार वल्लभभाई पटेल यांनी १५ ऑगस्ट १९४७ ते १५ डिसेंबर १९५० पर्यंत भारताचे पहिले उपपंतप्रधान म्हणून काम पाहिले.
• ते स्वतंत्र भारताचे पहिले गृहमंत्री देखील होते आणि त्यांनी भारतीय संघराज्यात संस्थानांचे एकीकरण करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली.
• देशाला एकजूट करण्याच्या त्यांच्या कणखर नेतृत्व आणि दृढ संकल्पामुळे सरदार पटेल यांना अनेकदा "भारताचे लोहपुरुष" म्हणून संबोधले जाते.
• ते भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे एक वरिष्ठ नेते होते आणि भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीदरम्यान महात्मा गांधींचे जवळचे सहकारी होते.

अतिरिक्त माहिती

• एकात्मतेत सरदार वल्लभभाई पटेल यांची भूमिका
  • संभाव्य विखंडन टाळून, ५६२ संस्थानांना भारतीय संघराज्यात सामील होण्यास प्रवृत्त करण्यात त्यांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली.
  • आवश्यकतेनुसार, पटेलांनी राज्यांचे भारतात प्रवेश सुनिश्चित करण्यासाठी मुत्सद्दीपणा आणि शक्तीचा वापर केला.
  • त्यांच्या प्रयत्नांनी अखंड भारताचा पाया घातला आणि देशाचे बाल्कनीकरण रोखले.
• संवैधानिक योगदान
  • संविधान सभेचे सदस्य म्हणून सरदार पटेल यांनी भारतीय संविधान तयार करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली.
  • एकता आणि अखंडता राखण्यासाठी मजबूत केंद्र सरकारचे महत्त्व त्यांनी अधोरेखित केले.
• वारसा आणि स्मारके
  • गुजरातमध्ये स्थित स्टॅच्यू ऑफ युनिटी हा सरदार पटेल यांना श्रद्धांजली आहे आणि १८२ मीटर उंचीचा हा जगातील सर्वात उंच पुतळा आहे.
  • त्यांची जयंती, ३१ ऑक्टोबर, भारतात राष्ट्रीय एकता दिन (राष्ट्रीय एकता दिवस) म्हणून साजरी केली जाते.

योग्य उत्तर राष्ट्रपतींच्या विवेकबुद्धीनुसार आहे.

Key Points

• भारतीय संसदीय प्रणालीमध्ये, पंतप्रधानांची नियुक्ती थेट वरिष्ठ सभागृह (राज्यसभा) किंवा कनिष्ठ सभागृह (लोकसभा) द्वारे केली जात नाही.
• त्याऐवजी पंतप्रधानांची नियुक्ती भारताचे राष्ट्रपती करतात.
• राष्ट्रपती पंतप्रधानाची नियुक्ती करतात जो सहसा लोकसभेत बहुमत असलेल्या पक्षाचा किंवा युतीचा नेता असतो.
• तथापि, पंतप्रधान संसदेच्या कोणत्याही सभागृहाचा सदस्य असू शकतो, मग ती लोकसभा किंवा राज्यसभा असो.

Additional Information

• राष्ट्रपतींची भूमिका:
  • पंतप्रधानांची नियुक्ती करण्यात राष्ट्रपतींची भूमिका मुख्यत्वे औपचारिक असते, कारण निवड सामान्यत: लोकसभेतील बहुसंख्य पक्ष किंवा युतीद्वारे केली जाते.
  • कोणत्याही एका पक्षाला किंवा युतीला स्पष्ट बहुमत नसलेल्या परिस्थितीत, लोकसभेच्या विश्वासार्हतेवर नियंत्रण ठेवू शकेल अशा पंतप्रधानाची नियुक्ती करण्यासाठी राष्ट्रपतींना विवेकबुद्धीचा वापर करावा लागेल.
• पात्रता:
  • पंतप्रधान होण्यासाठी, एखादी व्यक्ती लोकसभा किंवा राज्यसभेची सदस्य असणे आवश्यक आहे.
  • नियुक्त पंतप्रधान नियुक्तीच्या वेळी कोणत्याही सभागृहाचे सदस्य नसल्यास, त्यांनी सहा महिन्यांच्या आत सदस्य होणे आवश्यक आहे.
• बहुसंख्य समर्थन:
  • पंतप्रधानांनी पदावर राहण्यासाठी लोकसभेचा विश्वास कायम ठेवला पाहिजे. हे सामान्यत: विश्वासाच्या मताद्वारे प्रदर्शित केले जाते.
  • जर पंतप्रधानांनी लोकसभेचा विश्वास गमावला तर त्यांनी राजीनामा द्यावा आणि राष्ट्रपती नवीन पंतप्रधान नियुक्त करतील.

बरोबर उत्तर म्हणजे कलम ७५ आहे.

मुख्य मुद्दे

• भारतीय राज्यघटनेचे कलम ७५ राष्ट्रपतींकडून पंतप्रधान आणि इतर मंत्र्यांच्या नियुक्तीशी संबंधित आहे.
• यात म्हटले आहे की पंतप्रधानांची नियुक्ती राष्ट्रपतींकडून केली जाईल आणि इतर मंत्र्यांची नियुक्ती राष्ट्रपती पंतप्रधानांच्या सल्ल्यानुसार करतील.
• या कलमात मंत्रिमंडळाची लोकसभेवरील सामूहिक जबाबदारी देखील चर्चा केली आहे.
• यात म्हटले आहे की मंत्री राष्ट्रपतींच्या इच्छेनुसार पदावर राहतील.

अतिरिक्त माहिती

• कलम ६२
  • कलम ६२ राष्ट्रपतीपदाच्या रिक्त जागी निवडणूक घेण्याच्या वेळेबद्दल आणि निवडलेल्या व्यक्तीच्या कार्यावधीबद्दल आहे.
  • यात स्पष्ट केले आहे की राष्ट्रपतींच्या कार्यावधीच्या समाप्तीमुळे निर्माण झालेल्या रिक्त जागा भरण्यासाठी निवडणूक कार्यावधी संपण्यापूर्वी पूर्ण केली जाईल.
  • यात हे देखील म्हटले आहे की राष्ट्रपतीच्या मृत्यू, राजीनामा किंवा काढून टाकणे किंवा अन्य कारणांमुळे निर्माण झालेल्या रिक्त जागी निवडणूक शक्य तितक्या लवकर आणि कोणत्याही परिस्थितीत रिक्त जागा निर्माण झाल्याच्या तारखेपासून सहा महिन्यांनंतर होईल.
• कलम ६६
  • कलम ६६ भारताच्या उपराष्ट्रपतींच्या निवडणुकीशी संबंधित आहे.
  • उपराष्ट्रपती संसदेच्या दोन्ही सभागृहांच्या सदस्यांनी बनलेल्या निवडणूक मंडळाच्या सदस्यांनी निवडले जातात.
  • निवडणूक एकल हस्तांतरित मताच्या प्रणालीद्वारे समानुपाती प्रतिनिधित्व पद्धतीनुसार होते आणि मतदान गुप्तपणे होते.
• कलम ७१
  • कलम ७१ राष्ट्रपती किंवा उपराष्ट्रपतीच्या निवडणुकीशी संबंधित किंवा त्याशी संबंधित बाबींशी संबंधित आहे.
  • यात म्हटले आहे की राष्ट्रपती किंवा उपराष्ट्रपतीच्या निवडणुकीतून निर्माण झालेल्या सर्व शंका आणि वाद सर्वोच्च न्यायालयाने तपासून ठरवले जातील आणि त्याचा निर्णय अंतिम असेल.

लाल बहादूर शास्त्री हे योग्य उत्तर आहे.

Key Points

• लाल बहादूर शास्त्री हे भारताचे दुसरे पंतप्रधान होते.
  • 1964 ते 1966 पर्यंत त्यांनी भारताचे पंतप्रधान म्हणून काम केले.
  • 1965 मध्ये भारत-पाकिस्तान युद्धाच्या वेळी ते पंतप्रधान होते.
  • महात्मा गांधींच्या जयंतीसोबत त्यांचा जन्मदिन 2 ऑक्टोबरला येतो.
  • "जय जवान, जय किसान" ही प्रसिद्ध घोषणा लालबहादूर शास्त्री यांनी दिली.
  • 10 जानेवारी 1966 रोजी त्यांनी पाकिस्तानचे तत्कालीन राष्ट्राध्यक्ष मुहम्मद अयुब खान यांच्यासमवेत ताश्कंद घोषणापत्रावर स्वाक्षरी केली.
  • परदेशात मरण पावणारे ते पहिले पंतप्रधान आहेत.
  • 1966 मध्ये त्यांना भारतरत्नने सन्मानित करण्यात आले.
  • मरणोत्तर भारतरत्न मिळवणारे ते पहिले व्यक्ती होते.
  • लाल बहादूर शास्त्रींच्या समाधीच्या जागेला विजयघाट असे म्हणतात.

Additional Information

• 1962 मध्ये भारत-चीन युद्धाच्या वेळी जवाहरलाल नेहरू हे भारताचे पंतप्रधान होते.
• 1971 मध्ये भारत-पाकिस्तान युद्धाच्या वेळी इंदिरा गांधी या भारताच्या पंतप्रधान होत्या.
• 1984 मध्ये भोपाळ गॅस दुर्घटना घडली तेव्हा राजीव गांधी हे भारताचे पंतप्रधान होते.

योग्य उत्तर संसद आहे.

Key Points 

• मंत्रिमंडळ वेतन व भत्ते अधिनियम, 1952 हा मुळात मंत्री परिषदेच्या वेतन व भत्त्यांशी संबंधित आहे.
  • या कायद्याच्या आधारे, यातील वेतन व भत्ते संसदेद्वारे निर्धारित केले जातात.

Additional Information

• संसद: 
  • सरकारची संसदीय प्रणाली ही कार्यकारी सरकारी शाखा आहे, ज्याला संसदेचा अप्रत्यक्ष किंवा कोणताही प्रत्यक्ष पाठिंबा असतो.
  • हा प्रत्यक्ष किंवा अप्रत्यक्ष पाठिंबा सामान्यतः विश्वासाच्या मताने दर्शविला जातो.
  • कोणत्याही संसदीय प्रणालीमध्ये कायदेमंडळ आणि कार्यकारी शाखा यांच्यातील संबंधांना जबाबदार सरकार असे म्हणतात.
• मंत्रिमंडळ:​ 
  • PSA अंतर्गत, मंत्रिमंडळ, ज्याचे नेतृत्व माननीय पंतप्रधानांच्या अध्यक्षतेखाली राष्ट्रपतींना त्यानुसार त्यांचे आवश्यक कार्य चालू ठेवण्याचा सल्ला देईल.
  • पंतप्रधानांची नेमणूक राष्ट्रपती करतात, जे पंतप्रधानांचा सल्ल्यानुसार राज्यांचे राज्यपाल आणि इतर मंत्र्यांची ही नेमणूक करतात.
  • मंत्रिपरिषद लोकसभेलाही जबाबदार असते.
  • भारतीय राज्यघटनेच्या अनुच्छेद 74 मध्ये मंत्रिमंडळाची तरतूद आहे.

योग्य उत्तर लाल बहादूर शास्री आहे. 

• लाल बहादूर शास्त्री यांचा जन्म 2 ऑक्टोबर 1904 रोजी उत्तर प्रदेशमधील मुगलसराई येथे झाला.
• सन 1926 मध्ये त्यांना 'शास्त्री' ही पदवी मिळाली.
• 1930 मध्ये त्यांनी सविनय कायदेभंग चळवळीत भाग घेतला.
• असहकार चळवळीच्या वेळीही त्यांना अटक करण्यात आली होती परंतु त्यांच्या   कमी वयामुळे नंतर सोडण्यात आले होते.
• 1965 च्या पाकिस्तानशी झालेल्या युद्धाच्या वेळी या देशात गंभीर दुष्काळ पडला होता. मग शास्त्रीजींनी देशवासियांना एक दिवस उपवास करण्याचे आवाहन केले.
• त्यांनी ‘जय जवान जय किसान’ हा नारा दिला.
• 11 जानेवारी 1966 रोजी ताशकंद येथे त्यांचे निधन झाले.
• इंदिरा गांधी भारताच्या पहिल्या महिला पंतप्रधान होत्या.
• जवाहरलाल नेहरू हे भारताचे पहिले पंतप्रधान होते.

भारताचे राष्ट्रपती हे योग्य उत्तर आहे.

Key Points

• अनुच्छेद 75 नुसार,
  • पंतप्रधानांची नियुक्ती राष्ट्रपतींद्वारे केली जाईल आणि इतर मंत्री पंतप्रधानांच्या सल्ल्यानुसार राष्ट्रपती नियुक्त करतील.
  • मंत्री हे राष्ट्रपतींच्या मर्जीपर्यंत पद धारण करतील.
  • मंत्रिमंडळ हे लोकसभेला एकत्रितपणे जबाबदार असेल.
• पंतप्रधान हे वास्तविक कार्यकारी अधिकारी असतात.
• राष्ट्रपती हे नाममात्र कार्यकारी अधिकारी असतात.
• पंतप्रधान हे संसदेच्या दोन्ही सभागृहांपैकी कोणत्याही सभागृहाचे सदस्य असू शकतात.
• पंतप्रधानांचे वेतन आणि भत्ते संसदेद्वारे वेळोवेळी निश्चित केले जातात.

योग्य उत्तर लाल बहादूर शास्त्री आहे.

• 1965 च्या पाकिस्तानसोबतच्या युद्धात भारताचे नेतृत्व करणारे पंतप्रधान लाल बहादूर शास्त्री आहेत.

Key Points

• भारताबाहेर मरण पावलेले एकमेव भारतीय पंतप्रधान म्हणजे लाल बहादूर शास्त्री.
• 20 व्या शतकात (2 ऑक्टोबर 1904) उत्तर प्रदेशातील वाराणसी येथे जन्मलेले पहिले पंतप्रधान.
• 1966 मध्ये मरणोत्तर भारतरत्न मिळवणारे लाल बहादूर शास्त्री हे पहिले व्यक्ती आहेत.
• नेहरूंनंतर हार्नेसमध्ये मरण पावणारे ते दुसरे पंतप्रधान होते.
• लाल बहादूर शास्त्री हे शांतीपुरुष म्हणून ओळखले जातात.
• 'जय जवान जय किजान' ही प्रसिद्ध घोषणा लाल बहादूर शास्त्रींनी लावली होती.
• लाल बहादूर शास्त्री विमानतळ हे पूर्वी वाराणसी विमानतळ म्हणून ओळखले जात होते.
• विसाव्याचे ठिकाण - विजयघाट

Additional Information

मोरारजी देसाई

• 29 फेब्रुवारी 1896 रोजी गुजरातमधील वलसाड जिल्ह्यात जन्मलेले पहिले गैर-काँग्रेस आणि सर्वात वयस्कर पंतप्रधान.
• राज्याचा मुख्यमंत्री झाल्यानंतर पंतप्रधान होणारी पहिली व्यक्ती.
• पहिले पंतप्रधान आणि उपपंतप्रधान राजीनामा देणारे आहेत.
• केंद्रीय अर्थमंत्री जास्तीत जास्त (10 वेळा) अर्थसंकल्प सादर करतील.
• केंद्रीय अर्थमंत्रिपदावर सर्वाधिक काळ काम केलेले मंत्री.
• 1991 मध्ये त्यांना भारतरत्न मिळाले.
• विसाव्याचे ठिकाण - अभयघाट

इंदिरा गांधी

• 19 नोव्हेंबर 1917 रोजी उत्तर प्रदेशातील अलाहाबाद येथे जन्मलेल्या भारतातील पहिल्या आणि एकमेव महिला पंतप्रधान आणि त्यांचा वाढदिवस 'राष्ट्रीय एकात्मता दिवस' म्हणून साजरा केला जातो.
• पंतप्रधान होणारे पहिले राज्यसभा सदस्य.
• पहिल्या महिलेला 1971 मध्ये भारतरत्न मिळाला होता.
• इंदिरा गांधी यांना 'आयर्न लेडी ऑफ इंडिया' म्हणूनही ओळखले जाते.
• 1959 मध्ये दिल्ली अधिवेशनात त्या INC अध्यक्ष झाल्या.
• नियोजन आयोगाचे सर्वाधिक काळ अध्यक्ष राहिलेल्या.
• त्यांनी 'गरीबी हटाओ' (गरीबी हटाओ) ही घोषणा दिली.
• त्या पंतप्रधान होत्या ज्यांनी 1969 मध्ये 14 आणि 1980 मध्ये 6 बँकांचे राष्ट्रीयीकरण केले.
• विसाव्याचे ठिकाण - शक्तिस्थान

जवाहरलाल नेहरू

• 14 नोव्हेंबर 1889 रोजी उत्तर प्रदेशातील अलाहाबाद येथे जन्मलेले ते भारताचे पहिले पंतप्रधान आहेत आणि त्यांचा वाढदिवस 'बालदिन' म्हणून साजरा केला जातो.
• ते भारताचे सर्वाधिक काळ काम करणारे पंतप्रधान आहेत (15 ऑगस्ट 1947 ते 27 मे 1964).
• ते भारतीय राज्यघटनेच्या प्रस्तावनेचे शिल्पकार आहेत.
• ते नियोजन आयोगाचे पहिले अध्यक्ष आणि राष्ट्रीय नियोजन मंडळाचे अध्यक्ष होते.
• 1955 मध्ये भारतरत्न मिळवणारे ते पहिले पंतप्रधान होते.
• पोस्टल स्टॅम्प आणि नाणी दिसणारे पहिले पंतप्रधान.
• नेहरूंनी सुरू केलेले वृत्तपत्र - नॅशनल हेराल्ड
• 1929 मध्ये लाहोर काँग्रेसचे अध्यक्ष नेहरू होते आणि त्यांनी पूर्ण स्वराज (संपूर्ण स्वातंत्र्य) हा ठराव पास केला.
• हार्नेसमध्ये मरण पावणारा पहिले पंतप्रधान.
• विसाव्याचे ठिकाण - शांती वन

योग्य उत्तर ग्यानी झैल सिंग आहे. 

Key Points 

• ग्यानी झैल सिंग हे भारताचे राष्ट्रपती म्हणून काम करणारे पहिले शीख होते (1982-87).
• 1956-62 मध्ये राज्यसभेत (भारतीय संसदेचे वरचे सभागृह) काम केले आणि 1972-77 मध्ये पंजाबचे मुख्यमंत्री होते.
• ग्यानी झैल सिंग यांनी खाजगी मेलच्या अधिकृत सेन्सॉरशिपला परवानगी देणार्‍या 1987 च्या विधेयकावर स्वाक्षरी करण्यास नकार देऊन सरकारला आणखी भडकावले.

• राजीव गांधी यांनी पंतप्रधानपदाची शपथ घेतली तेव्हा राष्ट्रपती कोण होते असा प्रश्न विचारला असता, त्याचे उत्तर ग्यानी झैल सिंग हेच देईल.

Important Points 

• रामास्वामी वेंकटरामन हे एक भारतीय राजकारणी, सरकारी अधिकारी आणि वकील आहेत जे 1987 ते 1992 पर्यंत भारताचे राष्ट्रपती होते.
• 1984-87 मध्ये भारताचे उपाध्यक्ष म्हणून काम केल्यानंतर, ते जुलै 1987 मध्ये मोठ्या प्रमाणावर अध्यक्षपदासाठी निवडले गेले.
• शंकर दयाळ शर्मा हे एक भारतीय वकील आणि राजकारणी आहेत जे 1992 ते 1997 पर्यंत भारताचे राष्ट्रपती होते.
• 1977 मध्ये राष्ट्रपती म्हणून निवडून आलेल्या नीलम संजीव रेड्डी यांनी नवीन निवडणुका बोलावल्या आणि 1979 च्या हिवाळ्यात संसद विसर्जित केली.

Additional Information 

• राम नाथ कोविंद हे भारताचे विद्यमान राष्ट्रपती आहेत.
• भारतीय सशस्त्र दलांचे सर्वोच्च कमांडर हे राष्ट्रपती असतात.
• राष्ट्रपती प्रतिभा पाटील या भारताच्या राष्ट्रपतीपदावर विराजमान झालेल्या पहिल्या महिला आणि पहिल्या महाराष्ट्रीयन आहेत.
• श्री राजीव गांधी हे भारताचे सर्वात तरुण पंतप्रधान होते, कदाचित जगातील सर्वात तरुण निवडून आलेल्या सरकार प्रमुखांपैकी एक.

योग्य उत्तर अटलबिहारी वाजपेयी आहे. 

Key Points 

• अटलबिहारी वाजपेयी हे एक भारतीय राजकारणी होते ज्यांनी भारताचे पंतप्रधान म्हणून तीन वेळा काम केले, प्रथम 1996 मध्ये 13 दिवसांच्या कालावधीसाठी, नंतर 1998 ते 1999 पर्यंत 13 महिन्यांच्या कालावधीसाठी आणि त्यानंतर 1999 ते 2004 पर्यंत पूर्ण कालावधीसाठी.
• वाजपेयी हे भारतीय जनता पक्षाचे सह-संस्थापक आणि भाजपचे ज्येष्ठ नेते होते. ते राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ या हिंदू राष्ट्रवादी स्वयंसेवक गटाचे संस्थापक होते.
• भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसच्या बाहेर पूर्ण कार्यकाळ पदावर राहणारे ते पहिले भारतीय पंतप्रधान होते.
• पाच दशकांहून अधिक काळ ते भारतीय संसदेचे सदस्य होते, ते दहा वेळा लोकसभेत, कनिष्ठ सभागृहात आणि दोनदा राज्यसभेत, वरिष्ठ सभागृहात निवडून आले.
• 2014 मध्ये, नरेंद्र मोदी यांच्या प्रशासनाने वाजपेयींचा वाढदिवस, 25 डिसेंबर हा सुशासन दिन म्हणून साजरा करण्याची घोषणा केली.

Important Points 

• मोरारजी रणछोडजी देसाई यांनी 1977 ते 1979 पर्यंत भारताचे चौथे पंतप्रधान म्हणून काम पाहिले आणि जनता पक्षाने स्थापन केलेल्या सरकारचे नेतृत्व केले.
• राजीव गांधी हे एक भारतीय राजकारणी होते ज्यांनी 1984 ते 1989 पर्यंत भारताचे सहावे पंतप्रधान म्हणून काम केले.
• इंदर कुमार गुजराल हे एक भारतीय राजनयिक, राजकारणी आणि स्वातंत्र्यासाठी कार्यकर्ते होते जे एप्रिल 1997 ते मार्च 1998 पर्यंत भारताचे 12 वे पंतप्रधान होते.

योग्य उत्तर चरण सिंग आहे.

Key Points

• चरण सिंग हे 1979 ते 1980 दरम्यान भारताचे 6 वे पंतप्रधान होते.
• ते भारताचे 3 रे उपपंतप्रधान होते.
• 1977 मध्ये मोरारजी देसाई सरकारमध्ये ते भारताचे उपपंतप्रधान बनले.
• मोरारजी देसाई हे भारताचे 5 वे पंतप्रधान होते.
  • ते भारताचे दुसरे उपपंतप्रधान होते.
• केंद्रात अल्पसंख्याक सरकारचे नेतृत्व करणारे चरणसिंग हे भारतातील पहिले पंतप्रधान होते.
• ते भारतातील सर्वात कमी कालावधीच्या पंतप्रधानांपैकी एक आहेत ज्यांचा कार्यकाळ 170 दिवसांचा होता.
• किसान घाट हे चरणसिंग यांचे विश्रामस्थान आहे.

Additional Information

• जगजीवन राम हे भारताचे चौथे उपपंतप्रधान होते ज्यांनी मोरारजी देसाई आणि चरणसिंग सरकारच्या कार्यकाळात काम केले.
• देवी लाल हे भारताचे सहावे उपपंतप्रधान होते ज्यांनी व्ही.पी सिंग आणि चंद्रशेखर सरकारच्या कार्यकाळात काम केले होते.
• चंद्रशेखर हे 1990 ते 1991 दरम्यान भारताचे आठवे पंतप्रधान होते.

योग्य उत्तर पंतप्रधान आहे

Key Points:

पंतप्रधानांची शक्ती आणि कार्ये

मंत्रीपरिषदेच्या संदर्भात

• पंतप्रधान एखाद्या व्यक्तीची मंत्रीपदी नियुक्ती करण्यासाठी राष्ट्रपतींकडे शिफारस करतात.
• पंतप्रधान मंत्र्यांमध्ये विभागांचे वाटप आणि फेरबदल करतात.
• पंतप्रधान कोणत्याही मंत्र्याचा राजीनामा मागू शकतात.
• पंतप्रधान मंत्रिमंडळाच्या बैठकीचे अध्यक्षस्थान करतात.
• ते सर्व मंत्र्यांच्या कामांचे मार्गदर्शन, निर्देश, नियंत्रण आणि समन्वय करतात.
• पंतप्रधानांनी आपल्या पदाचा राजीनामा दिला तर मंत्रिमंडळही कोलमडले.

राष्ट्रपतींच्या संबंधात

• पंतप्रधान राष्ट्रपती आणि मंत्री परिषद यांच्यातील संवादाचे प्रमुख माध्यम म्हणून काम करतात.
• केंद्रीय कारभाराच्या प्रशासनाशी संबंधित मंत्रिपरिषदेचा निर्णय आणि कायद्याचा प्रस्ताव राष्ट्रपतींना पंतप्रधानांना कळवावा लागतो.
• अटर्नी जनरल, CAG, UPSC चे अध्यक्ष आणि सदस्य, अध्यक्ष आणि वित्त आयोगाचे सदस्य इत्यादी विविध महत्त्वाच्या अधिकार्‍यांच्या नियुक्तीबाबत पंतप्रधान राष्ट्रपतींना सल्ला देतात .

संसदेच्या आदराने

• पंतप्रधान हा कनिष्ठ सभागृहाचा नेता असतो.
• संसदेचे सत्र स्थगित आणि बोलावण्याबाबत पंतप्रधान राष्ट्रपतींना शिफारस करू शकतात. म्हणून, विधान 1 योग्य आहे.
• पंतप्रधान कधीही लोकसभा विसर्जित करण्याची शिफारस राष्ट्रपतींकडे करू शकतात.
• पंतप्रधान घरोघरी सरकारी धोरणांची घोषणा करतात.

पंतप्रधानांची इतर काही कार्ये आणि अधिकार

• पंतप्रधान हे नीति आयोग, NDC, राष्ट्रीय एकात्मता परिषद, राष्ट्रीय जलसंसाधन परिषद आणि आंतरराज्य परिषदेचे अध्यक्ष आहेत.
• पंतप्रधान केंद्र सरकारचे मुख्य प्रवक्ते म्हणूनही काम करतात

पंतप्रधान - केंद्रीय कार्यकारिणी - घटनात्मक तरतुदी

• अनुच्छेद 74
• अनुच्छेद 75
• अनुच्छेद 78 मध्ये असे नमूद केले आहे की, सदस्यांच्या परिषदेने घेतलेले सर्व निर्णय पंतप्रधान राष्ट्रपतींना कळवतात. अध्यक्ष सदस्यांच्या परिषदेच्या विचारासाठी मुद्दे देखील पाहू शकतात.

या क्षमतेमध्ये, त्याला खालील शक्ती प्राप्त होतात:

• ते राष्ट्रपतींना संसदेचे सत्र बोलावणे आणि स्थगित करण्याबाबत सल्ला देतात.
• लोकसभा विसर्जित करण्याची शिफारस ते राष्ट्रपतींकडे केव्हाही करू शकतात.
• ते सभागृहात सरकारी धोरणे जाहीर करतात

योग्य उत्तर मनमोहन सिंग आहे.

• भारताचे माजी पंतप्रधान मनमोहन सिंग यांनी यापूर्वी नरसिंह राव सरकारमध्ये अर्थमंत्री म्हणून काम केले होते.
• मनमोहन सिंग हे भारतीय अर्थशास्त्रज्ञ आणि राजकारणी आहेत.
  • पी.व्ही नरसिंह राव सरकारच्या काळात भारताचे 22 ^वे अर्थमंत्री म्हणून त्यांची नियुक्ती करण्यात आली होती.
  • 1982 ते 1985 या कालावधीत त्यांनी भारतीय रिझर्व्ह बँकेचे गव्हर्नर म्हणून काम केले.
  • 1985 ते 1987 या काळात ते नियोजन आयोगाचे उपाध्यक्ष होते.
  • 2004 ते 2014 या कालावधीत त्यांनी भारताचे 13 वे पंतप्रधान म्हणून काम केले.
  • त्यांना 2017 मध्ये इंदिरा गांधी शांतता पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.
  • उल्लेखनीय कामे:
    • बदलणारा भारत.
    • विकासातील समानतेचा शोध.
    • जागतिक व्यापार प्रणाली, WTO आणि विकसनशील देश.