आधुनिक भारत (कॉंग्रेसपूर्व कालखंड) MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Modern India (National Movement ) - मोफत PDF डाउनलोड करा

अंबिकागिरी रायचौधरी हे योग्य उत्तर आहे.

Key Points

• अंबिकागिरी रायचौधरी, एक प्रख्यात आसामी कवी, लेखक आणि सामाजिक कार्यकर्ते, यांना आसामी संस्कृती, साहित्य आणि भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यातील त्यांच्या महत्त्वपूर्ण योगदानाबद्दल "आसाम केसरी" (आसामचा सिंह) म्हणून ओळखले जाते.
• रायचौधरी भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीत सक्रिय सहभागी होते आणि त्यांनी विद्यार्थी व तरुणांसह एक ब्रिटिशविरोधी गट स्थापन केला होता, स्वातंत्र्य चळवळीला पाठिंबा मिळवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली होती.
• एक प्रख्यात लेखक, कवी आणि गीतकार म्हणून, त्यांच्या कृतींमध्ये अनेकदा राष्ट्रवादी विषयांवर आणि आसामी ओळख आणि संस्कृती जपण्याचे महत्त्व अधोरेखित केले जात असे.
• 1950 मध्ये त्यांनी आसाम साहित्य सभेचे अध्यक्ष म्हणून काम पाहिले आणि आसामी साहित्य आणि सांस्कृतिक वारशावरील त्यांचा प्रभाव आणखी दृढ केला.
• त्यांच्या साहित्यिक प्रतिभेची दखल घेत, रायचौधरी यांना 1965 मध्ये आसामी साहित्यातील त्यांच्या उत्कृष्ट योगदानाबद्दल प्रतिष्ठित साहित्य अकादमी पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले होते.
• अंबिकागिरी रायचौधरी यांचा वारसा आजही प्रेरणादायी आहे आणि त्यांच्या धैर्यासाठी, साहित्यिक उत्कृष्टतेसाठी आणि आसामी संस्कृती आणि स्वातंत्र्य चळवळीप्रती असलेल्या अढळ वचनबद्धतेसाठी त्यांना प्रेमाने आठवले जाते.

Additional Information

• लखमीनाथ बेझबरोआ - आसामी प्रबोधनातील एक प्रमुख व्यक्तिमत्व, बेझबरोआ हे त्यांच्या साहित्यकृतींसाठी अनेकदा प्रसिद्ध आहेत, परंतु त्यांना "आसाम केसरी" म्हणून ओळखले जात नाही. त्यांचे योगदान प्रामुख्याने नाटक आणि कवितांसह आसामी साहित्यावर केंद्रित होते.
• भूपेन हजारिका - त्यांच्या संगीत आणि चित्रपटांसाठी ओळखले जाणारे एक सांस्कृतिक प्रतीक, हजारिका यांना अनेकदा "ब्रह्मपुत्रेचे बार्ड" म्हणून संबोधले जाते, परंतु त्यांना "आसाम केसरी" या पदवीशी जोडले जात नाही.
• गोपीनाथ बार्डोलोई - एक प्रमुख राजकीय नेते, बार्डोलोई हे आसामच्या भारतीय संघराज्यात एकीकरणातील त्यांच्या नेतृत्वासाठी ओळखले जातात. ते एक प्रभावशाली व्यक्ती असले तरी, त्यांना "आसाम केसरी" म्हटले जात नाही.

हो हे योग्य उत्तर आहे.

Key Points

• 1820 मध्ये ब्रिटिश धोरणांविरुद्ध सिंहभूममध्ये हो बंड झाले होते.
• झारखंडमधील सध्याच्या पश्चिम सिंहभूम जिल्ह्यातील हो जमातीने त्याचे नेतृत्व केले होते.
• ब्रिटिश अधिकाऱ्यांच्या सदोष महसूल व्यवस्थेमुळे आणि खंडणीमुळे हे बंड भडकले होते.
• दडपण्यात आले असले तरी, ही बंडखोरी या प्रदेशात भविष्यातील आदिवासी उठावांसाठी उत्प्रेरक बनली.

Additional Information

• 1820 मध्ये हो बंडाचा पहिला टप्पा मेजर रफसेज यांच्या नेतृत्वाखाली दडपण्यात आला होता, परंतु 1821 मध्ये हो लोकांनी पुन्हा हल्ला केला होता.
• हो लोकांनी चिनेपूर येथील किल्ल्याला वेढा घातला आणि चक्रधरपूर येथील किल्ला जाळून टाकला.
• ब्रिटिशांनी लेफ्टनंट कर्नल रिचर्ड्स यांच्या नेतृत्वाखालील लष्करी मोहिमेला प्रत्युत्तर दिले, ज्यामुळे हो लोकांनी शरणागती पत्करली आणि त्यांना आदरांजली वाहण्यात आली होती.
• जरी दडपण्यात आले असले तरी, या बंडाने वसाहतवादी शोषणाविरुद्धच्या व्यापक तक्रारी अधोरेखित केल्या आणि नंतरच्या आदिवासी उठावांवर परिणाम केला.

योग्य उत्तर 1893 आहे.

Key Points

• लोकमाय टिळकांनी ओळखले की गणपतीला उच्च आणि खालच्या जातीतील सदस्य, नेते आणि अनुयायी समान पूज्य मानतात.
• भगवान गणेशाला "प्रत्येकाचा देव" म्हणून ओळखले जात असे.
• ब्राह्मण आणि ब्राह्मणेतर यांच्यातील फूट कमी करण्यासाठी त्यांनी गणेश चतुर्थीला एक सुप्रसिद्ध राष्ट्रीय सुट्टी बनवली.
• 1893 मध्ये त्यांनी गिरगावातील केशवी नाईक चाळ सार्वजनिक गणेशोत्सव मंडळ या पहिल्या आणि सर्वात जुन्या मंडळाची स्थापना केली.

Additional Information

• 10-दिवसीय उत्सव लोकमान्य टिळकांनी सुरू केला होता, ज्यांनी सार्वजनिक ठिकाणी गणपतीची मातीची मोठी मूर्ती प्रदर्शित केली होती.
• समुदायाचा सहभाग आणि स्वारस्य हळूहळू स्पष्ट होऊ लागले.
• उत्सवाच्या दहाव्या दिवशी त्यांनी अशा सर्व मूर्ती बुडविण्याची प्रथा सुरू केली.
• त्यांनी या सणाचा उपयोग विषम हिंदू लोकसंख्येला एकत्र करण्यासाठी आणि ब्रिटीश सरकारच्या 1892 च्या सार्वजनिक विरोधी असेंब्ली कायद्याशी लढण्यासाठी केला, ज्याने हिंदू सभांना मनाई केली होती.

योग्य उत्तर सरस्वती बाई आहे.

Key Points

• स्त्री​ विचारवती सभा:
  • याची सुरुवात सरस्वतीबाई (गणेश वासुदेव यांच्या पत्नी) यांनी 1871 मध्ये पुणे येथे केली.
  • या संस्थेने जातीभेद निर्मूलनासाठी हळदीकुंकूसारखे उपक्रम आयोजित केले होते, या कार्यक्रमाला सर्व जाती-जमातीच्या महिलांनी सहभाग घेतला होता.
  • स्त्री विचारवती सभेच्या स्थापनेत सदाशिव गोवंडे यांच्या पत्नी (ज्यांचे नाव देखील सरस्वतीबाई आहे) यांचा देखील सहभाग होता.

Additional Information

गणेश वासुदेव जोशी -

• ते 19 व्या शतकातील महाराष्ट्रातील एक निष्ठावंत समाजसेवक होते.
• ते नोकरीसाठी पुण्यात आले (1848) आणि न्यायालयात कारकून म्हणून रुजू झाले.
• अंतर्गत मतभेदांमुळे त्यांनी राजीनामा दिला (1856).
• क्रांतिवीर वासुदेव बळवंत फडके यांचे वकीलपत्र घेण्यासाठी पुण्यातील एकाही वकिलाने पुढे येण्याचे धाडस केले नाही.
• अशा वेळी त्यांनी फडके यांचे वकीलपत्र स्वीकारण्याचे धाडस दाखवले.
• बॉम्बे असोसिएशनच्या धर्तीवर पुण्यात 2 एप्रिल 1870 रोजी जाहीर सभेची स्थापना करण्यात आली.
• विधिमंडळ मार्गाने कार्य करणारी ही एक प्रमुख राजकीय संस्था होती.
• न्यायमूर्ती रानडे यांच्याशी सल्लामसलत करून, सार्वजनिक काकांनी 1872 मध्ये स्वदेशी चळवळ सुरू केली.
• इंग्लंडच्या राणी व्हिक्टोरियाला या दरबारात एम्प्रेस ऑफ इंडिया हा ग्रंथ सादर केला जाणार होता.
• याशिवाय ब्रिटिश संसदेत हिंदी लोकांचा प्रतिनिधी असावा, अशी मागणीही एका वेगळ्या याचिकेत करण्यात आली होती.
• त्यांनी देशी व्यापारोत्तेजक मंडळ नावाची संस्था स्थापन करून शाई, साबण, मेणबत्त्या, छत्र्या इत्यादींचा वापर केला.
• त्यांच्या प्रयत्नांमुळे आग्रा येथे कापड गिरणीची सुरुवात झाली.
• त्यांनी जातीभेद या अनिष्ट प्रथेला विरोध केला.

'अभिनव भारत' ही क्रांतिकारी संघटना 1904 मध्ये महाराष्ट्रात स्थापन झाली.

Key Points 

• अभिनव भारत समिती ही विनायक दामोदर सावरका आणि त्यांचे भाऊ गणेश दामोदर सावरकर आणि नारायण दामोदर सावरकर यांनी 1904 मध्ये महाराष्ट्रात स्थापन केलेली एक गुप्त संस्था होती.
• 1898 मध्ये नाशिकमध्ये मित्रमेळा म्हणून स्थापन झालेल्या या संस्थेमध्ये अनेक क्रांतिकारक आणि राजकीय कार्यकर्त्यांचा सहभाग होता, 1905 मध्ये सावरकर बंधूंनी त्याचे नाव अभिनव भारत असे ठेवले.
• 1906 मध्ये सावरकरांना इंग्लंडमध्ये कायद्याचा अभ्यास करण्यासाठी शिष्यवृत्ती मिळाली आणि जुलै 1906 मध्ये ते इंग्लंडला पोहोचले.
• इथेही कायद्याच्या अभ्यासाबरोबरच सावरकरांनी ' अभिनव भारत'च्या विस्ताराचे आणि प्रसाराचे कार्य पूर्ण निष्ठेने चालू ठेवले.
• इंग्लंडमध्ये राहणाऱ्या अशा अनेक भारतीयांच्या संपर्कात ते आले, ज्यांच्यामध्ये राष्ट्रवादाची ज्योतही धगधगत होती.
• यामध्ये लाला हरदयाल, मॅडम भिकाजी कामा, मदन लाल धिगडा आदी राष्ट्रवादीचा समावेश होता.

• सावरकरांच्या सांगण्यावरून लाला हरदयाल आणि मदनलाल ढेगरा 'अभिनव भारत'मध्ये सामील झाले होते.

म्हणून, महाराष्ट्रात 1904 मध्ये 'अभिनव भारत' ही क्रांतिकारी संघटना स्थापन झाली, असा निष्कर्ष आपण काढू शकतो.

बाळ गंगाधर टिळक आणि महंमद अली जिना हे बरोबर उत्तर आहे.

Important Points

• लखनऊ करार हा भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेस आणि मुस्लिम लीग यांच्यात डिसेंबर 1916 मध्ये लखनऊ येथे झालेल्या दोन्ही पक्षांच्या संयुक्त अधिवेशनात एक करार होता.
• बाळ गंगाधर टिळक आणि महंमद अली जिन्ना यांच्यामध्ये 1916 चा लखनऊ करार झाला.
• या कराराच्या परिणामी मुस्लिम लीग नेत्यांनी भारतीय स्वातंत्र्याच्या मागणीसाठी कॉंग्रेसच्या चळवळीत सहभागी होण्यास सहमती दर्शविली.
• लखनऊ करार हा हिंदू-मुस्लिम ऐक्यासाठी आशेचा प्रकाश म्हणून पाहिले जात असे.
• दोन्ही पक्षांनी ब्रिटीशांसमोर सादर केलेल्या काही सामान्य मागण्या अश्या होत्या
  1. परिषदांवरील निवडलेल्या जागांची संख्या वाढविण्यात यावी.
  2. प्रांतातील अल्पसंख्यांकांना संरक्षण दिले पाहिजे.
  3. सर्व प्रांतांना स्वायत्तता देण्यात यावी.
  4. कार्यपालिकेला न्यायपालिकेपासून वेगळे करणे.

योग्य उत्तर सविनय कायदेभंग आहे.
Important Points

• ​मिठाचा सत्याग्रह किंवा दांडी यात्रा 12 मार्च 1930 रोजी साबरमती आश्रमापासून सुरू झाली आणि 6 एप्रिल 1930 रोजी दांडी येथे पोहोचली.
• 24 दिवसांत त्यांनी 240 मैल अंतर पायी कापले.
• समुद्राच्या पाण्यापासून मीठ तयार करून गांधीजींनी मिठाचा कायदा मोडला.
• याला मिठाचा सत्याग्रह किंवा सविनय कायदेभंग असेही म्हटले जाते.
• सविनय कायदेभंग चळवळीच्या सुरुवातीला लॉर्ड आयर्विन व्हॉईसरॉय होते. 
• दांडी यात्रेदरम्यान महात्मा गांधींच्या साथीला असणाऱ्या नेत्यांमध्ये  सरोजिनी नायडूही होत्या.

बरोबर उत्तर म्हणजे गोपाळ कृष्ण गोखले .

योग्य उत्तर सुभाषचंद्र बोस आहे.

Key Points

फॉरवर्ड ब्लॉक बद्दल:

• ऑल इंडिया फॉरवर्ड ब्लॉक (AIFB) हा एक डाव्या पक्षाचा राष्ट्रवादी राजकीय पक्ष आहे ज्याची स्थापना सुभाष चंद्र बोस यांनी 1939 मध्ये पश्चिम बंगालमध्ये केली होती.
• भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (INC) च्या फॉरवर्ड ब्लॉकची स्थापना 3 मे 1939 रोजी सुभाष चंद्र बोस यांनी केली.
• या पक्षाच्या स्थापनेवर नेताजी म्हणाले की जे सर्वजण फॉरवर्ड ब्लॉकमध्ये सामील झाले होते, त्यांनी कधीही इंग्रजांच्या छावणीकडे पाठ फिरवायची नाही आणि आपले बोट कापून शपथपत्र भरले पाहिजे आणि फॉर्ममध्ये आपल्या रक्ताने स्वाक्षरी केली पाहिजे.
• 1940 मध्ये नागपुरात फॉरवर्ड ब्लॉकची अखिल भारतीय परिषद झाली.
• परिषदेने "भारतीय लोकांसाठी सर्व अधिकार" नावाचा ठराव संमत केला, ज्यात ईस्ट इंडिया कंपनीविरूद्धच्या संघर्षासाठी लढाऊ कारवाईचा आग्रह केला.

Key Points

• सुभाषचंद्र बोस यांच्याबद्दलः
  • त्याचा जन्म 23 जानेवारी 1897 रोजी ओडिशाच्या कटक येथे झाला.
  • सुभाषचंद्र बोस हे भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसचे सक्रिय नेते होते.
  • कॉंग्रेसपासून फुटल्यानंतर त्यांनी ईस्ट इंडिया कंपनीविरूद्ध लढण्यासाठी 1942 मध्ये सिंगापूरमध्ये आझाद हिंद फौज बनवली.
  • 1923 मध्ये सुभाषचंद्र बोस यांना अखिल भारतीय युवा कॉंग्रेसचे अध्यक्ष आणि बंगाल प्रदेश कॉंग्रेसचे सचिव म्हणून निवडले गेले.
  • चित्तरंजन दास (देशबंधू) यांनी स्थापन केलेल्या 'फॉरवर्ड ' या वृत्तपत्राचे संपादक म्हणूनही काम केले.

Additional Information

फॉरवर्ड ब्लॉकची प्रतिमा:

टिप:

• आझाद हिंद फौजच्या भारतीय सैनिकांनी सुभाषचंद्र बोस यांना जर्मनीत "नेताजी" ही पदवी बहाल केली.

योग्य उत्तर 1906, कलकत्ता आहे.

• 1906 मध्ये कलकत्ता येथे झालेल्या कॉंग्रेस अधिवेशनात स्वराज हा शब्द प्रथम दादाभाई नौरोजी यांनी वापरला होता.

• स्वराज्य म्हणजे "स्वतःचे राज्य".
• स्वराज्य राज्यविरहित समाजाचा पुरस्कार करते.
• दयानंद सरस्वती यांनी "स्वराज्य" हा शब्द "होम-रुल"च्या समानार्थी शब्द म्हणून वापरला होता.
• दादाभाइ नवरोजी म्हणाले की, दयानंद सरस्वतीच्या 'सत्यार्थ प्रकाश' मधून त्यांना स्वराज्य हा शब्द सापडला आहे.

महत्वाचे कॉंग्रेस सत्रे

योग्य उत्तर पर्याय 2 म्हणजेच सविनय कायदेभंग आहे .

• गांधी-आयर्विन करार भारताच्या सविनय कायदेभंग आंदोलनाशी संबंधित होता.
  • या करारावर महात्मा गांधी आणि लॉर्ड आयर्विन यांनी सही केली होती.
  • या करारावर 5 मार्च 1931 रोजी सही करण्यात आली होती 
  • लंडनमधील  दुसर्‍या गोलमेज परिषदेपूर्वी याचे आयोजन करण्यात आले होते .
  • गांधी-आयर्विन करारानुसार,  राष्ट्रीय सभेने सविनय कायदेभंगाची चळवळ मागे घेतली व दुसऱ्या गोलमेज परिषदेतील चर्चेत सहभागी होण्याची तयारी दाखवली.
• गांधी-आयर्विन कराराच्या प्रस्तावित अटीः
  1. दुसर्‍या गोलमेज परिषदेत भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसचा सहभाग.
  2. मीठावरील कर काढून टाकणे.
  3. भारत सरकारने जारी केलेल्या भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसच्या कारवायांवर अंकुश घालणारे सर्व अध्यादेश मागे घेतले.
  4. भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसने मीठ सत्याग्रह मागे घेतला.
• असहकार आंदोलन ही गांधीजींच्या नेतृत्वामधील  पहिली सामूहिक राजकीय चळवळ होती.
  • ही चळवळ  1920 मध्ये सुरू झाली.
  •  त्याचे  मुख्य ध्येय स्वराज्य मिळवणे हे होते .
• रौलेट कायदा 6 फेब्रुवारी 1919 रोजी पारित करण्यात आला .
  • गांधीजींनी या कृतीला 'काळा कायदा असे  म्हटले.
  • रौलेट कायद्या दरम्यान लॉर्ड चेम्सफोर्ड हे ब्रिटीश व्हाईसराय होते .
• भारत छोडो ठराव ऑगस्ट 1942 सुरु करण्यात आला .
  • क्रिप्स योजनेच्या अपयशामुळे  हे भारत छोडो आंदोलन त्वरित सुरु करण्यात आले.
  • या चळवळीदरम्यान " भारत छोडो " ही घोषणा देण्यात आली होती .

योग्य उत्तर मुंबई आहे.

• अखिल भारतीय कॉंग्रेस कमिटी (AICC) च्या भारत छोडो प्रस्तावाच्या मान्यतेसाठी मुंबई अधिवेशनात बैठक झाली होती.
  • ते 8 ऑगस्ट 1942 रोजी महात्मा गांधींनी पारित केले होते.
  • महात्मा गांधींनी मुंबईच्या गोवळिया टँक मैदानावर भारत छोडो भाषण जारी केले.
  • अखिल भारतीय कॉंग्रेस समिती ही भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसची केंद्रीय निर्णय घेणारी विधानसभा आहे.
  • 1942 मध्ये ब्रिटीशांचे शासन भारतातून माघार घ्यावे या मागणीसाठी अखिल भारतीय कॉंग्रेस समितीने जनआक्रोश आंदोलन सुरू केले.
  • भारत छोडो आंदोलनाचे त्वरित कारण म्हणजे क्रिप्स मिशनचे अपयश होते.
  • भारत छोडो प्रस्तावाचा मसुदा जवाहरलाल नेहरूंनी तयार केला होता.
  • अरुणा असफ अली ही भारत छोडो चळवळीची नायिका म्हणून ओळखली जाते.
  • करो किंवा मरो ही भारत छोडो आंदोलनाशी संबंधित प्रसिद्ध घोषवाक्य आहे.

योग्य उत्तर केसरी आहे.

• केसरी हे लोकमान्य टिळकांनी भारतीय राष्ट्रीय चळवळीच्या काळात लिहिले होते.

Key Points

• बाळ गंगाधर टिळक
  • त्यांनी केसरी (मराठी भाषेत) आणि मराठा (इंग्रजी भाषेत) ही दोन वर्तमानपत्रे सुरू केली होती.
  • त्यांनी गणपती उत्सव (ई.स.1893) आणि छत्रपती शिवाजी महाराज महोत्सव (ई.स.1895) आयोजित केला होता.
  • देशद्रोहाचे लेख लिहिल्याबद्दल त्याला मंडाले तुरुंगात (ब्रह्मदेश) पाठवण्यात आले होते.
  • त्यांनी 1916 मध्ये होम रूल लीग सुरू केली.
  • त्यांनी गीता रहस्य लिहिले.
  • 'स्वराज्य हा माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे आणि तो मी मिळवणारच' असे टिळकांनी ठामपणे सांगितले.
  • त्यांना लोकमान्य ही पदवी देण्यात आली होती.
  • त्यांना 'बाल', लाला लजपतराय यांना 'लाल' आणि बिपिनचंद्र पाल यांना 'पाल' म्हणत.
  • ते 'लाल-बल-पाल' या त्रयीचा एक भाग होते.
  • त्यांनी द आर्क्टिक होम ऑफ वेदाज् आणि गीता रहस्य ही पुस्तके लिहिली.

Additional Information

• युगांतर पत्रिका हे 1906 मध्ये बरिंद्र कुमार घोष, अभिनाश भट्टाचार्य आणि भूपेंद्रनाथ दत्त यांनी कलकत्ता येथे स्थापन केलेले बंगाली वृत्तपत्र होते.
• बंगाली वृत्तपत्राची स्थापना सुरेंद्रनाथ बॅनर्जी यांनी केली होती.
• अमृत बाजार पत्रिका ही सिसिर कुमार घोष आणि मोतीलाल घोष यांनी सुरू केली होती.

योग्य उत्तर 1, 3 आणि 4 आहे.

Key Points

• भारत सरकार अधिनियम 1919 हा ब्रिटिश संसदेचा एक अधिनियम होता ज्याने त्यांच्या देशाच्या प्रशासनात भारतीयांचा सहभाग वाढवण्याचा प्रयत्न केला.
• हा अधिनियम 1916 ते 1921 दरम्यान भारताचे तत्कालीन सचिव एडविन मॉन्टॅगू आणि भारताचे व्हाईसरॉय लॉर्ड चेम्सफोर्ड यांच्या अहवालाच्या शिफारशींवर आधारित होता.
• म्हणून या अधिनियमाने मांडलेल्या घटनात्मक सुधारणांना मॉन्टेगु-चेम्सफोर्ड सुधारणा किंवा मॉन्टफोर्ड सुधारणा म्हणून ओळखले जाते.

कायद्याची वैशिष्ट्ये:

• केंद्र आणि प्रांतीय विषयांचे सीमांकन आणि विभक्त करून प्रांतांवरील केंद्रीय नियंत्रण शिथिल केले.
• केंद्रीय आणि प्रांतीय कायदेमंडळांना आपापल्या विषयांच्या सूचीवर कायदे करण्याचा अधिकार देण्यात आला होता. तथापि, सरकारची रचना केंद्रीकृत आणि एकात्मक राहिली.
• याने पुढे प्रांतिक विषयांचे दोन भाग केले - हस्तांतरित आणि राखीव.
• दुसरीकडे, राखीव विषय विधान परिषदेला जबाबदार न राहता राज्यपाल आणि त्यांच्या कार्यकारी मंडळाद्वारे प्रशासित करायचे होते.
  • त्यात कायदा आणि सुव्यवस्था, वित्त, जमीन महसूल, सिंचन इत्यादी विषयांचा समावेश होता. त्यामुळे पर्याय 3 योग्य आहे.
  • प्रांतीय कार्यकारिणीच्या राखीव विषयांमध्ये सर्व महत्त्वाचे विषय ठेवण्यात आले.
• हस्तांतरित केलेले विषय राज्यपालांनी विधान परिषदेला जबाबदार असलेल्या मंत्र्यांच्या मदतीने प्रशासित केले जातील.
  • त्यात शिक्षण, आरोग्य, स्थानिक सरकार, उद्योग, कृषी, अबकारी इत्यादी विषयांचा समावेश होता.
  • प्रांतातील घटनात्मक यंत्रणा अयशस्वी झाल्यास, राज्यपाल हस्तांतरित विषयांचा कारभार देखील घेऊ शकत होता.
• या अधिनियमाने प्रांतीय सरकारच्या स्तरावर कार्यकारिणीसाठी द्विपक्षीय (दोन व्यक्ती/पक्षांचे नियम) आणले.
• याने देशात प्रथमच द्विसदस्यवाद आणि प्रत्यक्ष निवडणुका सुरू केल्या.
  • अशाप्रकारे, भारतीय विधान परिषदेची जागा उच्च सभागृह (राज्य परिषद) आणि खालचे सभागृह (विधानसभा) असलेल्या द्विसदनी विधानमंडळाने घेतली.
  • दोन्ही सभागृहातील बहुसंख्य सदस्यांची निवड प्रत्यक्ष निवडणुकीने होते.
• व्हाईसरॉयच्या कार्यकारी परिषदेच्या सहा सदस्यांपैकी तीन सदस्य (सेनापती व्यतिरिक्त) भारतीय असणे आवश्यक होते.
• शीख, भारतीय ख्रिश्चन, अँग्लो-इंडियन आणि युरोपियन लोकांसाठी स्वतंत्र मतदार प्रदान करून जातीय प्रतिनिधित्वाच्या तत्त्वाचा विस्तार केला.
• याने मालमत्ता, कर किंवा शिक्षणाच्या आधारावर मर्यादित संख्येने लोकांना फ्रेंचायझी दिली.
• याने लंडनमध्ये भारतासाठी उच्चायुक्तांचे नवीन कार्यालय तयार केले आणि आतापर्यंत भारतासाठी राज्य सचिवांनी पार पाडलेली काही कार्ये त्यांच्याकडे हस्तांतरित केली.
• त्यात लोकसेवा आयोग स्थापन करण्याची तरतूद करण्यात आली. म्हणून, नागरी सेवकांच्या भरतीसाठी 1926 मध्ये केंद्रीय लोकसेवा आयोगाची स्थापना करण्यात आली.
• याने प्रथमच प्रांतीय अर्थसंकल्प केंद्रीय अर्थसंकल्पापासून वेगळे केले आणि प्रांतीय विधानमंडळांना त्यांचे अर्थसंकल्प लागू करण्यासाठी अधिकृत केले.
• ते अंमलात आल्यानंतर दहा वर्षांनी चौकशी करण्यासाठी आणि त्याच्या कामकाजाचा अहवाल देण्यासाठी वैधानिक आयोगाची नियुक्ती करण्याची तरतूद आहे.

योग्य उत्तर दादाभाई नौरोजी आहे. 

• दादाभाई नौरोजी:
  • तो भारताचा ग्रँड ओल्डमॅन म्हणून ओळखला जात असे
    .
  • ते भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेस (आयएनसी) चे संस्थापक सदस्यांपैकी एक होते.
  • ते 1886 कलकत्ता सत्र, 1893 लाहोर सत्र आणि 1906 कलकत्ता अधिवेशनात तीन वेळा INC चे अध्यक्ष झाले
  • ते यूके हाऊस ऑफ कॉमन्सवर निवडून गेलेले पहिले भारतीय सदस्य होते.
  • त्यांनी 1865 मध्ये लंडन इंडियन सोसायटी आणि 1867 मध्ये ईस्ट इंडिया असोसिएशनची स्थापना केली.