चिह्न-भाषा (Sign-language) विषये अधोलिखितेषु किम् असमीचीनः?

This question was previously asked in
CTET Paper 2 Social Science 29th Dec 2021 (English-Hindi-Sanskrit)
View all CTET Papers >
  1. चिह्न-भाषायां व्याकरणं भवेत्
  2. चिह्न-भाषा एका नैसर्गिकी भाषा
  3. चिह्न-भाषा व्याकरणन्यूना स्यात्
  4. चिह्न-भाषा बहुप्रकारका स्यात्

Answer (Detailed Solution Below)

Option 3 : चिह्न-भाषा व्याकरणन्यूना स्यात्
Free
CTET CT 1: TET CDP (Development)
76.3 K Users
10 Questions 10 Marks 8 Mins

Detailed Solution

Download Solution PDF

प्रश्नानुवाद चिह्न-भाषा (Sign-language) विषये अधोलिखित में से क्या असमीचीन/गलत है?

स्पष्टीकरण - चिह्न भाषा के सन्दर्भ में यह कथन अनुपयुक्त है कि चिन्ह भाषा व्याकरण शून्य होती है। अपितु चिन्ह भाषा का एक व्याकरण होता है,  जिसका उत्तम उदाहरण है, मूकबधिर या श्रवण बधिर व्यक्तियों का परस्पर वार्तालाप। जहाँ वे चिह्नभाषा के द्वारा ही एक-दूसरे से वार्तालाप करते हैं तथा एक-दूसरे के विचारों को समझते भी हैं।

  • विचारों के आदान प्रदान के रूप में भाषा एक सर्वप्रमुख साधन है।
  • जिसके माध्यम से मानव अपने विचारों का सम्प्रेषण करता है।
  • भाषा को मौखिक, लिखित और सांकेतिक रूप में प्रयोग किया जाता है।

Important Points

  • विचारों का आदान प्रदान भाषा के इन तीन प्रकार द्वारा होता है - 
    • मौखिक भाषा - बोलकर विचारों का आदान-प्रदान करना मौखिक भाषा के अन्तर्गत आता है। जिसमें सम्भाषण कौशल एवं पठन कौशल शामिल है।
    • लिखित भाषा - लिखकर विचारों का आदान प्रदान करना, लिखित भाषा के अन्तर्गत आता है। जिससे लेखन कौशल सम्बद्ध है।
    • सांकेतिक भाषा - किसी चिह्न विशेष या संकेत के माध्यम से विचारों का आदान प्रदान करना सांकेतिक भाषा के अन्तर्गत आता है।
  • व्याकरण का भाषा में अत्यंत महत्व है, जो भाषा को उसका स्वरूप प्रदान करता है।
  • जिसके माध्यम से व्यक्ति भाषा के उस शुद्ध स्वरूप का अधिगम करता है।
  • जिसके अन्तर्गत  चिह्न विशेषों के द्वारा भाषा की प्रत्येक इकाई का अधिगम किया जाता है।
  • इसी तरह चिह्न भाषा का अपना व्याकरण होता है, जिसके द्वारा दो व्यक्ति आपस में एक दूसरे से अपने विचारों को साझा करते हैं।

 

अतः कहा जा सकता है कि चिह्न भाषा के सन्दर्भ में यह कथन अनुपयुक्त है कि चिन्ह भाषा व्याकरण शून्य होती है। जिसके माध्यम से किसी भाषा विशेष का अधिगम किया जाता है।

Latest CTET Updates

Last updated on Apr 30, 2025

-> The CTET 2025 Notification (July) is expected to be released anytime soon.

-> The CTET Exam Date 2025 will also be released along with the notification.

-> CTET Registration Link will be available on ctet.nic.in.

-> CTET is a national-level exam conducted by the CBSE to determine the eligibility of prospective teachers.  

-> Candidates can appear for CTET Paper I for teaching posts of classes 1-5, while they can appear for CTET Paper 2 for teaching posts of classes 6-8.

-> Prepare for the exam with CTET Previous Year Papers and CTET Test Series for Papers I &II.

More भाषा के प्रकार Questions

Get Free Access Now
Hot Links: teen patti cash game teen patti star teen patti baaz teen patti download teen patti apk download