काचिद् अध्यापिका स्वकक्षायां निम्नलिखितां क्रियां करोति -

कश्चिद् लघुपाठः द्वयोः पृथकखण्डयोः विभाज्यते अथवा प्रत्येकं एकान्तरितवाक्यं युगलाय दीयते तथा प्रत्येकं छात्रः अपरं छात्रम् लेखयति। तदा ते सर्वं पाठं संशोधयन्ति।

इयं क्रिया का कथ्यते -

This question was previously asked in
CTET Paper 2 Maths & Science 30th Dec 2021 (English-Hindi-Sanskrit)
View all CTET Papers >
  1. परस्परं श्रुतलेखनम्
  2. वाक्यैः श्रुतलेखनम्
  3. व्याकरण-अनुवाद-श्रुतलेखनम्
  4. प्रतिरचनं तथा व्याख्या (transcreation and interpretation)

Answer (Detailed Solution Below)

Option 1 : परस्परं श्रुतलेखनम्
Free
CTET CT 1: TET CDP (Development)
75.3 K Users
10 Questions 10 Marks 8 Mins

Detailed Solution

Download Solution PDF

अनुवाद - कोई अध्यापिका अपनी कक्षा में निम्नलिखित क्रिया करती है - 

कोई लघुपाठ को दो अलग खण्डों में विभाजित करती है या प्रत्येक एकान्तरित वाक्य को जोड़े के लिए दिया जाता है तथा प्रत्येक छात्र दूसरे छात्र को लिखवाता है। तब वे सभी पाठ को सशोंधित करते हैं। यह क्रिया क्या कही जाती है - 

स्पष्टीकरण

  • शिक्षण प्रक्रिया में भाषा को सीखने के लिए अनेक विधियों की सहायता ली जाताी है, जिसमें भाषायी कौशलों का सर्वाधिक रूप से महत्व है, जिसमें भाषा अधिगम करने के लिए क्रमानुसार कौशलों का अनुसरण किया जाता है।
  • इन कौशलों में भी प्रत्येक कौशल का अपना एक महत्व है, जो अपनी महत्ता को भाषा अधिगम के दौरान प्रदर्शित करता है।
  •  उपर्युक्त परिस्थिति में भी अध्यापिका द्वारा छात्रों को लेखन क्रिया के माध्यम से उनके लेखन क्रिया में छात्रों को विकास की ओर अग्रसर करती है।
  • लेखन क्रिया को परिष्कृत करने के लिए श्रुतलेख अत्यंत सहायक माध्यम है, जिसके माध्यम से छात्र के शुद्ध लेखन में परिष्कार होता है।
  • श्रुतलेख लेखन क्रिया का वह हिस्सा है जिसके अन्तर्गत एक वक्ता द्वारा लिखित लेख का उच्चारण यथावत् किया जाता है, जिसे श्रोता द्वारा सुनकर यथावत् लिखा जाता है।
  • उपर्युक्त परिस्थिति में श्रुतलेख की यह क्रिया परस्पर छात्रों द्वारा की जाती है। जहाँ एक छात्र बोलता है तथा दूसरा उसे लिखता है।

 

अतः उपर्युक्त प्रक्रिया में यह क्रिया परस्पर श्रुतलेख क्रिया कही जाती है, जिसमें परस्पर छात्र श्रुतलेख करते हैं। 

Latest CTET Updates

Last updated on Apr 30, 2025

-> The CTET 2025 Notification (July) is expected to be released anytime soon.

-> The CTET Exam Date 2025 will also be released along with the notification.

-> CTET Registration Link will be available on ctet.nic.in.

-> CTET is a national-level exam conducted by the CBSE to determine the eligibility of prospective teachers.  

-> Candidates can appear for CTET Paper I for teaching posts of classes 1-5, while they can appear for CTET Paper 2 for teaching posts of classes 6-8.

-> Prepare for the exam with CTET Previous Year Papers and CTET Test Series for Papers I &II.

More भाषा कौशलों का अवलोकन तथा मूल्यांकन Questions

Get Free Access Now
Hot Links: teen patti master official teen patti master list rummy teen patti teen patti gold downloadable content