काचिद् अध्यापिका कक्षां पञ्चानां समूहेषु विभाजयति। सा कस्यापि प्रतिवेदनस्य काञ्चिद् अंशान् ददाति सा टिप्पणी निर्माणं कर्तुं तेषां सारं चापि निर्मातुं कथयति सा किं प्रोत्साहयितुं प्रयतते ?

This question was previously asked in
CTET Paper 1 - 30th Dec 2021 (English-Hindi-Sanskrit)
View all CTET Papers >
  1. आधारभूताः परस्परं संप्रेषणात्मिका योग्यताः (BICS)
  2. संज्ञानात्मक-उन्नतभाषाक्षमताः (CALP)
  3. सम्भाषणात्मकक्षमताम्
  4. सामूहिकविवेचनम्

Answer (Detailed Solution Below)

Option 2 : संज्ञानात्मक-उन्नतभाषाक्षमताः (CALP)
Free
CTET CT 1: TET CDP (Development)
76.3 K Users
10 Questions 10 Marks 8 Mins

Detailed Solution

Download Solution PDF

प्रश्नानुवाद - कोई अध्यापिका कक्षा को पाँच समूहों में विभाजित करती है। वह किसी भी प्रतिवेदन के कुछ अंश देती है और वह टिप्पणी निर्माण करने के लिए उनको सार निर्माण करने के लिए कहती है, वह किसको प्रोत्साहित करने का प्रयास करती है ?

स्पष्टीकरण - उपरोक्त प्रश्न के सन्दर्भ में शिक्षिका द्वारा संज्ञानात्मक प्रगत भाषा प्रवीणता (Cognitively Advanced Language Proficiency - CALP) को प्रोत्साहित करने का प्रयास किया जा रहा है। इसके अन्तर्गत कक्षा में उपयोग की जाने वाली शैक्षणिक भाषा या भाषा में दक्षता पर केंद्रित है। जिसमें जटिल और सूक्ष्म विचार सूक्ष्म भाषा के माध्यम से प्रेषित किये जाते हैं।

  • अकादमिक भाषा के संदर्भ में कम अमूर्त और विशिष्ट होना इसकी विशेषता है।
  • भाषा प्राप्त करने के अलावा, शिक्षार्थियों को शैक्षिक योग्यता विकसित करते समय तुलना, वर्गीकरण, संश्लेषण, मूल्यांकन और अनुमान जैसे कौशल विकसित करने की आवश्यकता होती है।
  • CALP को विकसित करने में शिक्षार्थियों को कम से कम पाँच वर्ष का समय लगता है।
  • कोलियर और थॉमस (1995) के शोध से पता चला है कि CALP को विकसित करने में बच्चों को बिना किसी पूर्व निर्देश या मूल भाषा के विकास में कम से कम सात साल लग सकते हैं।
    • समझने के लिए आवश्यक भाषा।
    • कक्षा में सामग्री पर चर्चा करना।
    • अमूर्त संज्ञानात्मक रूप से मांग वाली भाषा।
    • अमूर्त अवधारणाओं से संबंधित। 
    • विशेष शब्दावली और भाषा संरचना का उपयोग अधिक जटिल है। (समूह-परिचर्चा और विमर्श सामर्थ्य)

 

अतः कहा जा सकता है कि उपरोक्त प्रश्न के सन्दर्भ में शिक्षिका द्वारा संज्ञानात्मक प्रगत भाषा प्रवीणता (Cognitively Advanced Language Proficiency - CALP) को प्रोत्साहित करने का प्रयास किया जा रहा है।

Additional Information

अन्य विकल्पों का स्पष्टीकरण -

  • आधारभूताः परस्परं संप्रेषणात्मिका योग्यताः (BICS)दैनिक और तात्कालिक (here and now) सम्प्रेषण के लिए भाषा प्रयोग करना और सम्प्रेषणात्मक भाषा योग्यता - ये दोनों (BICS) से सम्बन्धित हैं। - (बेसिक इंटरपर्सनल कम्युनिकेशन स्किल्स) (Basic Inter-personal Communication Skills) - यह दैनिक, सामाजिक, आमने-सामने की बातचीत में आवश्यक भाषायी कौशल को संदर्भित करता है। उदाहरणार्थ - खेल के मैदान में, फोन पर या अन्य लोगों के साथ सामाजिक रूप से बातचीत करने के लिए इस्तेमाल की जाने वाली भाषा BICS का हिस्सा है।
  • सम्भाषणात्मकक्षमताम् (सम्भाषणात्मक क्षमता)
  • सामूहिकविवेचनम् (सामूहिकविवेचन) - इन दोनों का अन्तर्भाव काल्प के अन्तर्गत हो जाता है। (ये तीनों ही विकल्प यहाँ असंगत हैं।)
Latest CTET Updates

Last updated on Apr 30, 2025

-> The CTET 2025 Notification (July) is expected to be released anytime soon.

-> The CTET Exam Date 2025 will also be released along with the notification.

-> CTET Registration Link will be available on ctet.nic.in.

-> CTET is a national-level exam conducted by the CBSE to determine the eligibility of prospective teachers.  

-> Candidates can appear for CTET Paper I for teaching posts of classes 1-5, while they can appear for CTET Paper 2 for teaching posts of classes 6-8.

-> Prepare for the exam with CTET Previous Year Papers and CTET Test Series for Papers I &II.

More प्रसिद्ध दार्शनिक Questions

Get Free Access Now
Hot Links: teen patti octro 3 patti rummy teen patti casino download teen patti royal teen patti real cash withdrawal teen patti club