Safety MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Safety - मोफत PDF डाउनलोड करा

स्पष्टीकरण:

• अग्निशामक, ज्वाला विझवण्याचे यंत्र किंवा फक्त विझवणारे हे सक्रिय अग्निसुरक्षा यंत्र आहे जे लहान आग विझवण्यासाठी किंवा नियंत्रित करण्यासाठी वापरले जाते, अनेकदा आपत्कालीन परिस्थितीत.
• हे आग नियंत्रणात आणण्यासाठी आणि बाहेर वापरण्यासाठी नाही.
• वेगवेगळ्या प्रकारच्या आगींना सामोरे जाण्यासाठी विविध प्रकारचे अग्निशामक 'कारके ' उपलब्ध आहेत.
• अग्निशामक उपकरणांसाठी वापरल्या जाणार्‍या चिन्हांवर वापरलेले रंग लाल पार्श्वभूमीवर पांढऱ्या रंगात चित्रकृति केलेले असतात.
• एक लहान रंगीत बँड अग्निशामक यंत्राचा प्रकार दर्शवितो: पाण्यासाठी लाल, पांढऱ्या आणि धुक्यासाठी लाल, फोमसाठी क्रीम रंग, कोरड्या पावडरसाठी निळा, पिवळा कोड केलेला एक्टिंग्विशर ओल्या रसायनांसाठी, हिरवा स्वच्छ एजंटसाठी आणि CO2 साठी काळा वापरला जातो. .

• पाण्याने भरलेले अग्निशामक
• फोम अग्निशामक
• कोरडी पावडर अग्निशामक
• कार्बन डायऑक्साइड (CO2)
• हॅलोन अग्निशामक

स्पष्टीकरण:

तेलकट तल स्वच्छ करण्याचे मार्ग:

• कापूस केशिका क्रियेने तेल शोषून घेतो परंतु, धागे पृष्ठभागावर चिकटतात हा कापसाने तेलकट पृष्ठभाग स्वच्छ करण्याचा तोटा आहे, म्हणून आपण कापूस वापरू शकत नाही.
• भुसा हे सामान्यतः एक उपौत्पादन म्हणून मानले जाते जे फारसे उपयुक्त नसते, परंतु ऊर्जा विभागाच्या पॅसिफिक नॉर्थवेस्ट नॅशनल लॅबोरेटरी (PNNL) मधील शास्त्रज्ञांनी एक प्रकारचा स्पंज तयार करण्यासाठी त्याचा आधार म्हणून वापर केला आहे जो तेल शोषून घेण्यासाठी उपयुक्त ठरू शकतो.
• तेलकट तल भूसाने साफ केले पाहिजे.

भुसा (किंवा लाकडाची भुकटी किंवा लाकडी भुसा):

• भुसा (किंवा लाकडाची भुकटी किंवा लाकडी भुसा) हे लाकूडकामांचे जसे की करवतन, सँडिंग, पेषण, प्लॅनिंग आणि रूटिंग यांचे उपौत्पादन किंवा टाकाऊ उत्पादन आहे.
• हे लाकडाच्या तासण्याने बनते.
• या क्रिया लाकूडकाम करणारी यंत्रे, पोर्टेबल पॉवर टूल्स किंवा हातकाम अवजारांद्वारे केल्या जाऊ शकतात.

उपयोजन:

• त्याच्या शोषक गुणधर्मांमुळे, ते विविध व्यवसायांमध्ये ग्रीझ किंवा तेल काढून टाकण्यासाठी स्वच्छता कारक म्हणून वापरले जाते.
• पाण्यापासून शिसे संदूषण दूर करण्याच्या क्षमतेसाठी देखील हे लक्षात घेतले जाते.
• लाकडी भुसा सामान्यतः तापदृढ रेझिन जसे की बॅकेलाइट आणि लिनोलियम फ्लोअर कव्हरिंगमध्ये पूरक म्हणून वापरले जाते.
• कूलिंग वॉटर सप्लाय लाईन्समध्ये लाकडी भुसा कमी प्रमाणात इंजेक्ट करून इलेक्ट्रिकल पॉवर जनरेटिंग स्टेशन्सवरील मुख्य कंडेन्सर (हीट एक्सचेंजर) ट्यूब गळती भिंतीमधून लहान छिद्रे जोडण्यासाठी लाकडी भुसाचा उपयोग आढळला आहे.
• ग्रेन फिलर कंपाऊंड्समध्ये लाकडी भुसा बंधक म्हणून वापरले जाऊ शकते.

स्पष्टीकरण:

अग्निशामकांचे प्रकार:

कार्बन डायऑक्साइड (CO2):

• हा प्रकार विशिष्ट आकाराच्या स्त्राव हॉर्नद्वारे सहज ओळखला जातो.
• ब वर्गातील आगीसाठी उपयुक्त.
• जेथे ठेवींमुळे होणारे प्रदूषण टाळले पाहिजे तेथे सर्वात योग्य.
• मोकळ्या हवेत सामान्यत: प्रभावी नसते.
• वापरण्यापूर्वी नेहमी कंटेनरवरील ऑपरेटिंग सूचना तपासा.
• ऑपरेशनच्या विविध गॅजेट्ससह उपलब्ध आहे जसे - प्लँजर, लिव्हर, ट्रिगर इत्यादी.
• हेलॉन, कार्बन डायऑक्साईड, कोरडी पावडर आणि बाष्पीभवन द्रव (CTC) या
  अग्निशामकांचा वापर विद्युत उपकरणांमध्ये लागलेल्या
  आगीचा सामना करण्यासाठी केला जाऊ शकतो.

​हेलॉन अग्निशामक:

• हे अग्निशामक कार्बन-टेट्राक्लोराइड आणि ब्रोमोक्लोरोफ्लोरो मेथेन (BCF) ने भरलेले असू शकतात.
• ते एकतर गॅस काडतुसे किंवा संग्रहित दाब या प्रकारचे असू शकतात
• द्रव पदार्थ टाकून लागलेली छोटी आग विझवण्यासाठी ते अधिक प्रभावी ठरतात.

फोम अग्निशामक:

• हे संग्रहित दाब किंवा गॅस काडतुस प्रकार असू शकतात.
• वापरण्यापूर्वी नेहमीच अग्निशामकावरील ऑपरेटिंग सूचना तपासा.
• खालील गोष्टींसाठी सर्वात योग्य:
  • ज्वलनशील द्रव आग
  • चालू असलेल्या द्रव आग.
• ज्या ठिकाणी विजेची उपकरणे गुंतलेली आहेत तेथे त्याचा वापर करू नये.

पाण्याने भरलेली अग्निशामक:

• क्रियाकरण्याच्या  दोन पद्धती आहेत.
  • गॅस काडतुस प्रकार
  • संग्रहित दाब प्रकार
• क्रियेच्या दोन्ही पद्धतींसह, आवश्यकतेनुसार स्त्राव व्यत्यय आणला जाऊ शकतो, सामग्री संरक्षित केली जाऊ शकते आणि अनावश्यक पाण्याचे नुकसान टाळले जाऊ शकते.

स्पष्टीकरण:

अग्निशामकचे प्रकार:

हॅलॉन अग्निशामक:

• हे अग्निशामक कार्बन-टेट्राक्लोराइड आणि ब्रोमोक्लोरोडिफ्लुरो मिथेन (BCF) ने भरलेली असू शकतात.
• ते एकतर गॅस कारट्रीज किंवा स्टोर्ड प्रेशर टाइप असू शकतात.
• ते द्रव ओतणाऱ्या लहान आग विझवण्यात अधिक प्रभावी आहेत.
• हे अग्निशामक विशेषत: विद्युत उपकरणांवर वापरण्यासाठी योग्य आणि सुरक्षित आहेत कारण रसायने विद्युतदृष्ट्या गैर-वाहक असतात.

फोम अग्निशामक:

• हे स्टोर्ड प्रेशर किंवा गॅस कारट्रीज टाइप असू शकतात.
• वापरण्यापूर्वी नेहमी अग्निशामकवरील कार्य सूचना तपासा.
• यासाठी सर्वात योग्य:
  • ज्वालाग्राही द्रव आग
  • चालू द्रव आग.
• जेथे विद्युत उपकरणे गुंतलेली आहेत अशा आगींवर वापरू नये.

पाण्याने भरलेले अग्निशामक:

• क्रियेच्या दोन पद्धती आहेत.
  • गॅस कारट्रीज टाइप
  • स्टोर्ड प्रेशर टाइप
• क्रियेच्या दोन्ही पद्धतींसह आवश्यकतेनुसार निर्भारणमध्ये व्यत्यय आणला जाऊ शकतो, सामग्रीचे संरक्षण करणे आणि पाण्याचे अनावश्यक नुकसान टाळणे.

स्पष्टीकरण :

स्पष्टीकरण:

http://bharatskills.gov.in/pdf/E_Books/CTS/118/English/TT/Electrician%20-%201st%20year%20-%20TT%20(NSQF%202022).pdf
पृष्ठ क्र. 8

स्पष्टीकरण:

• शिथिल कनेक्शन, चुकीचे रेट केलेले फ्यूज, ओव्हरलोड परिपथ, म्हणजे विद्युत उपकरणांमध्ये गैरवापर किंवा निष्काळजीपणा, अति तापते ज्यामुळे आग लागू शकते.
• क्लास सी प्रकारची अग्निशामक यंत्रे विद्युत आगीसाठी वापरली जाऊ शकतात. विजेची आग विझवताना,
  • शक्य असल्यास, विद्युत उपकरणे अनप्लग करून किंवा डिस्कनेक्ट करून ऊर्जेचा स्रोत काढून टाका
  • कार्बन डायऑक्साइड, सामान्य (BC रेट केलेले) कोरडे रसायन, बहुउद्देशीय कोरडे रसायन आणि हॅलोन अग्निशामक वापरा
  • कोणत्याही ऊर्जायुक्त विद्युत उपकरणांवर पाणी वापरू नका

स्पष्टीकरण:

वर्ग A:

• हे कापड, लाकूड, रबर, कागद, विविध प्लास्टिक आणि नियमित ज्वलनशील आगीसाठी योग्य आहे.
• वर्ग A अग्निशामक यंत्रे त्वरीत प्रज्वलित होणार्‍या सामग्रीपासून बनविलेल्या घरगुती वस्तूंपासून सुरू झालेल्या आग विझवण्यासाठी डिझाइन केल्या आहेत. या सामग्रीमध्ये कागदाची उत्पादने आणि लाकडापासून बनविलेले फर्निचर समाविष्ट आहे.
• टाइप A अग्निशामक यंत्रामध्ये पाणी असते. A अक्षराचा अर्थ राख आहे. घरातील वस्तू जळणाऱ्या आगीमुळे राख होईल.

वर्ग B:

• हे ग्रीससाठी योग्य आहे, गॅसोलीन किंवा तेल-आधारित आग सहसा कोरड्या रसायनाने भरलेली असते.
• अत्यंत ज्वलनशील द्रवपदार्थांपासून सुरू झालेली आग विझवण्यासाठी वर्ग बी अग्निशामक यंत्रे वापरली जातात. या द्रवांमध्ये कोणत्याही प्रकारची लाह किंवा तेल-आधारित पेंट उत्पादने, रंग पातळ करणारे आणि लाख पातळ करणारे, तेल आणि गॅसोलीन यांचा समावेश आहे.
• अक्षर B बॅरल दर्शवते. यातील बहुतांश रसायनांची वाहतूक बॅरलसारख्या कंटेनरमध्ये केली जाते.

वर्ग C:

• हे उपकरणे, साधने आणि इतर प्लग इन गीअरमुळे होणाऱ्या विद्युत आगीसाठी योग्य आहे. त्यात हॅलोन किंवा CO₂ असू शकतात. हॅलोन महाग आहे आणि ओझोन थर कमी करते आणि त्याचा वापर प्रतिबंधित आहे.
• क्लास C अग्निशामक यंत्रे विजेच्या स्त्रोतापासून लागलेली आग विझवण्यासाठी वापरली जातात. स्त्रोत उपकरणे, प्रकाश किंवा तुमच्या इलेक्ट्रिकल सिस्टममधून असू शकतो.
• आग विझवण्यासाठी हे एक्टिंग्विशर कार्बन डायऑक्साइडचा वापर करते. कार्बन डाय ऑक्साईड मुळात आगीच्या सभोवतालच्या हवेतील ऑक्सिजन काढून टाकेल. कार्बन डाय ऑक्साईडचा वापर काही टाईप बी एक्टिंग्विशर्समध्ये देखील केला जातो.

वर्ग D:

• हे मॅग्नेशियम बर्निंगसारख्या जल-प्रतिक्रियाशील धातूंसाठी वापरले जाते आणि अशा धातूंचा वापर करून कारखान्यांमध्ये स्थित असेल.
• वर्ग D एक्टिंग्विशर्सचा वापर जळण्यास सक्षम असलेल्या धातूंवर आग विझवण्यासाठी केला जातो. या प्रकारच्या धातू केवळ उत्पादन उद्योगात आढळतात. आग विझवण्यासाठी हे एक्टिंग्विशर कोरड्या पावडरचा वापर करते.

वर्ग K:

• यामध्ये भाजीपाला तेले, प्राणी चरबी किंवा स्वयंपाकाच्या उपकरणांमध्ये सुरू झालेल्या इतर फॅट्समुळे लागलेली आग थांबवण्यासाठी स्वयंपाकघरातील आग आणि डीप फ्रायरमध्ये वापरण्यासाठी एक विशेष उद्देश ओला रासायनिक घटक असतो.

स्पष्टीकरण:

• अग्निशामक, ज्वालाशामक किंवा केवळ शामक हे एक सक्रिय अग्नी संरक्षण उपकरण आहे, जे छोट्या आगी, बहुतेकदा आणीबाणीच्या परिस्थितीत विझवण्यासाठी किंवा नियंत्रित करण्यासाठी वापरले जाते.

पाण्याने भरलेले अग्निशामक

• याच्या कार्य करण्याच्या दोन पद्धती आहेत.
  1. गॅस कार्ट्रिज प्रकार
  2. संग्रहित दाब प्रकार
• पाण्याने भरलेल्या अग्निशामकांवर सिलेंडरच्या वर लाल लेबल असतात.

वार्षिक चक्रीय पद्धतीने कामगिरी चाचण्यांसाठी अग्निशामक पुन्हा भरावे लागतात.

1. दोन वर्षांनी एकदा
   • वाह्य अग्निशामक, पाण्याचा प्रकार संग्रहित दाब
   • वाह्य अग्निशामक, यांत्रिक फोम प्रकार संग्रहित दाब
   • 135 लिटर अग्नी गाडी, फोम प्रकार.
2. तीन वर्षांनी एकदा
   • BC आणि ABC पावडर अग्निशामक अनुक्रमे IS 4308 आणि IS 14609 च्या अनुरूप.
3. पाच वर्षांनी एकदा
   • वाह्य अग्निशामक, पाण्याचा प्रकार 9 लिटर (गॅस कार्ट्रिज)
   • वाह्य अग्निशामक, यांत्रिक फोम प्रकार 9 लिटर (कार्ट्रिज प्रकार)
   • वाह्य अग्निशामक, पाण्याचा प्रकार 50 लिटर (गॅस कार्ट्रिज)
   • वाह्य अग्निशामक, यांत्रिक फोम प्रकार 50 लिटर (कार्ट्रिज प्रकार)
   • अग्निशामक, कार्बन डायऑक्साइड प्रकार (वाह्य आणि ट्रॉली माउंट)
   • उच्च क्षमतेचे शुष्क पावडर अग्निशामक (ट्रॉली माउंट)
   • धातूच्या आगीसाठी शुष्क पावडर अग्निशामक
   • स्वच्छक अग्निशामक.

स्पष्टीकरण:

कार्डियो-पल्मोनरी रिससिटेशन​

श्वसन थांबलेल्या एखाद्या व्यक्तीस मदत करण्यासाठी, लगेचच CPR करणे आवश्यक असते.

यासाठी खालील पायऱ्या वापरल्या जाऊ शकतात:

1. छातीच्या हाडांच्या खालच्या भागात एका हाताच्या तळहाताचा मागचा भाग ठेवून बाह्य छाती दाबा दरम्यान बोटे बरगड्यांवर ठेवू नका. या हातावर दुसऱ्या हाताच्या तळहाताचा मागचा भाग ठेवा.
2. हात सरळ ठेवा आणि सुमारे 4 ते 5 सेमी खाली दाबा आणि नंतर सोडा. दाबांदरम्यान हातांना छातीवरून काढू नका. 18 सेकंदात 30 दाब पूर्ण करा.
3. दाबांच्या एका चक्रानंतर डोके मागे झुकवा, नाकपुड्या दाबा आणि मुखातून-मुखात दोन लहान श्वास द्या.
4. 2 मिनिटांच्या आत या पद्धतीचे (दाब आणि मुखातून-मुखात श्वास) 5 चक्र पूर्ण करा. प्रत्येक 5 चक्रानंतर नाडी तपासा.
5. नाडी परत येताच दाब थांबवा आणि श्वास घेण्याची तपासणी करा. जर श्वास घेत नसेल, तर नैसर्गिक श्वास परत येईपर्यंत मुखातून-मुखात श्वास देत रहा.
6. मुखातून-मुखात श्वास देण्यासाठी संसर्गाचे प्रसारण होऊ नये म्हणून, स्वच्छ कापड/रूमालाने आपले तोंड झाका.
7. आपण पूर्णपणे थकेपर्यंत किंवा कोणीतरी आपले स्थान घेईपर्यंत CPR चालू ठेवा. पीडिताला कधीही एकटे सोडू नका. योग्य CPR तंत्र आणि प्रक्रियेसह CPR करण्यासाठी व्यक्तीने CPR प्रशिक्षण घेतले पाहिजे.

स्पष्टीकरण:

http://bharatskills.gov.in/pdf/E_Books/CTS/118/English/TT/Electrician%20-%201st%20year%20-%20TT%20(NSQF%202022).pdf

पृष्ठ क्र. 8

• ही अग्निशामक यंत्रे कार्बन-टेट्राक्लोराइड आणि ब्रोमोक्लोरोडिफ्लुरो मिथेन (BCF) ने भरलेली असू शकतात.
• ते एकतर गॅस काडतुसे किंवा संचयित दाब प्रकार असू शकतात.
• ते द्रव ओतणाऱ्या लहान आग विझवण्यात अधिक प्रभावी आहेत.
• ही अग्निशामक यंत्रे विशेषत: विद्युत उपकरणांवर वापरण्यासाठी योग्य आणि सुरक्षित आहेत कारण रसायने विद्युतदृष्ट्या गैर-वाहक असतात.

• हे संचयित दाब किंवा गॅस काडतूस प्रकार असू शकतात.
• वापरण्यापूर्वी नेहमी अग्निशामक वरील ऑपरेटिंग सूचना तपासा.
• यासाठी सर्वात योग्य:
  • ज्वलनशील द्रव आग
  • द्रव आग चालू.
• जेथे विद्युत उपकरणे गुंतलेली आहेत अशा आगींवर वापरू नये.

• ऑपरेशनच्या दोन पद्धती आहेत.
  • गॅस काडतूस प्रकार
  • संचयित दबाव प्रकार
• ऑपरेशनच्या दोन्ही पद्धतींसह आवश्यकतेनुसार डिस्चार्जमध्ये व्यत्यय आणला जाऊ शकतो, सामग्रीचे संरक्षण करणे आणि पाण्याचे अनावश्यक नुकसान टाळणे.

स्पष्टीकरण:

सुरक्षितता चिन्हे:

• तुम्ही बांधकाम साइटवर तुमचे काम करत असताना तुम्हाला विविध चिन्हे आणि सूचना दिसतील.
• यापैकी काही तुम्हाला परिचित असतील - उदाहरणार्थ 'धूम्रपान नाही' चिन्ह.
• सुरक्षा चिन्हे चार स्वतंत्र श्रेणींमध्ये मोडतात.
• हे त्यांच्या आकार आणि रंगावरून ओळखले जाऊ शकतात.
• कधीकधी ते फक्त प्रतीक असू शकतात; इतर चिन्हांमध्ये अक्षरे किंवा आकृत्यांचा समावेश असू शकतो आणि अतिरिक्त माहिती प्रदान करू शकतो जसे की अडथळ्याची उंची किंवा क्रेनचा सुरक्षित कार्यभार.

चिन्हांच्या चार मूलभूत श्रेणी खालीलप्रमाणे आहेत:

• प्रतिबंध चिन्हे
• अनिवार्य चिन्हे
• चेतावणी चिन्हे
• माहिती चिन्हे

चेतावणी चिन्हे:

स्पष्टीकरण:

कचरा संकुचित करणे

• कॅन आणि प्लास्टिक बाटल्यासारख्या कचरा पदार्थांना ब्लॉक्समध्ये संकुचित केले जाते आणि पुनर्वापरसाठी पाठवले जाते.
• या प्रक्रियेमुळे जागेची गरज कमी होते, ज्यामुळे वाहतूक आणि ठेवणे सोपे होते.

खालील तक्त्यात कचरा वेगळे करण्यासाठी कचराकुंड्यांसाठी रंग कोड दिले आहेत.