Colloids and Surfaces MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Colloids and Surfaces - मोफत PDF डाउनलोड करा

संकल्पना:

अधिशोषण:

• अधिशोषण म्हणजे पृष्ठभागावरील रेण्वीय प्रजातींचे निक्षेपण होय.
• पृष्ठभागावर शोषलेल्या रेणू प्रजातींना अधिशोषक (अ‍ॅडसॉर्बेंट) म्हणतात आणि ज्या पृष्ठभागावर अधिशोषण होते, त्याला अधिशोषित (अ‍ॅडसॉर्बेट) म्हणतात.
• ही एक पृष्ठभागीय घटना असून ती अधिशोषक रेणूच्या पृष्ठभागावरील बलांच्या असंतृप्ततेमुळे उद्भवते.

​

• अधिशोषणाचे पुढील दोन प्रकार आहेत:
  • भौतिक अधिशोषण किंवा फिजिसॉर्प्शन, जेथे अधिशोषक आणि अधिशोषित यांच्यादरम्यान केवळ क्षीण व्हॅन डेर वॉल्स बल असते.
  • रासायनिक अधिशोषण किंवा केमिसोर्प्शन, जेथे अधिशोषक आणि अधिशोषित यांच्यादरम्यान नवीन बंध तयार होतात.

स्पष्टीकरण:

• अधिशोषण समतापरेषेमध्ये, अधिशोषिताच्या (x) मोलचा अंश अधिशोषकाच्या ग्रॅम (m) विरुद्ध P द्वारे रेखाटला जातो.
• फ्रुंडलिच समतापरेषा, आपल्याला शोषलेल्या वायूचे प्रमाण आणि त्याचा समतोल दाब P यांच्यातील अनुभवजन्य संबंध प्रदान करते.
• जेव्हा दाब कमी श्रेणीत असतो, तेव्हा वाढत्या दाबाबरोबर अधिशोषणाचे प्रमाण वाढते हे दिसून येते.
• दाब वाढल्याने, अधिशोषणाचा दर वाढतो, परंतु काही काळानंतर तो संपृक्ततेपर्यंत पोहोचतो.
• या बिंदूनंतर, दाब वाढवला तरीही अधिशोषणाचे प्रमाण बदलत नाही.
• फ्रुंडलिच समतापरेषेचे समीकरण पुढीलप्रमाणे दिले जाते:

\(\frac{{\rm{x}}}{{\rm{m}}} \propto {\rm{\;}}{{\rm{P}}^{\frac{1}{{\rm{n}}}}}\) येथे k आणि n हे एका विशिष्ट अधिशोषकासाठी स्थिर असतात आणि एका निश्चित तापमानाला अधिशोषित असतात.

• आलेख पुढीलप्रमाणे दर्शविला आहे.

• जेव्हा तापमान स्थिर असते आणि दाब कमी असतो, तेव्हा अधिशोषण हे वायूच्या दाबाच्या समानुपाती असते.
• याचे समीकरण पुढीलप्रमाणे कमी होते,
• x = kP

याचा अर्थ, 1/n = 1 किंवा n = 1 असा होतो.

• दाबाच्या उच्च श्रेणीत, अधिशोषण हे दाबापासून स्वतंत्र होते आणि समीकरण पुढीलप्रमाणे कमी होते,

x/m = k

यावरून आपण असा निष्कर्ष काढू शकतो की, 1/n = 0.

म्हणून, फ्रुंडलिच अधिशोषण समतापरेषेत, 1/n चे मूल्य 0 ते 1 दरम्यान असते.

योग्य उत्तर उत्प्रेरक आहे.

Key Points

• उत्प्रेरक
  •      उत्प्रेरक हे पदार्थ आहेत जे प्रक्रियेत वापरल्याशिवाय रासायनिक अभिक्रियाचा दर वाढवतात.
  • ते कमी सक्रियता उर्जेसह पर्यायी अभिक्रिया मार्ग प्रदान करून कार्य करतात.
  • अभिक्रिया झाल्यानंतर, उत्प्रेरक रासायनिकदृष्ट्या अपरिवर्तित राहतात आणि पुनर्प्राप्त केले जाऊ शकतात.
  • हा गुणधर्म औद्योगिक प्रक्रिया आणि जैविक प्रणाली दोन्हीमध्ये उत्प्रेरकांना महत्त्वपूर्ण बनवते.

     Additional Information

संकल्पना:

अधिशोषण:

• अधिशोषण म्हणजे पृष्ठभागावरील रेण्वीय प्रजातींचे निक्षेपण होय.
• पृष्ठभागावर शोषलेल्या रेणू प्रजातींना अधिशोषक (अ‍ॅडसॉर्बेंट) म्हणतात आणि ज्या पृष्ठभागावर अधिशोषण होते, त्याला अधिशोषित (अ‍ॅडसॉर्बेट) म्हणतात.
• ही एक पृष्ठभागीय घटना असून ती अधिशोषक रेणूच्या पृष्ठभागावरील बलांच्या असंतृप्ततेमुळे उद्भवते.

​

• अधिशोषणाचे पुढील दोन प्रकार आहेत:
  • भौतिक अधिशोषण किंवा फिजिसॉर्प्शन, जेथे अधिशोषक आणि अधिशोषित यांच्यादरम्यान केवळ क्षीण व्हॅन डेर वॉल्स बल असते.
  • रासायनिक अधिशोषण किंवा केमिसोर्प्शन, जेथे अधिशोषक आणि अधिशोषित यांच्यादरम्यान नवीन बंध तयार होतात.

स्पष्टीकरण:

• अधिशोषण समतापरेषेमध्ये, अधिशोषिताच्या (x) मोलचा अंश अधिशोषकाच्या ग्रॅम (m) विरुद्ध P द्वारे रेखाटला जातो.
• फ्रुंडलिच समतापरेषा, आपल्याला शोषलेल्या वायूचे प्रमाण आणि त्याचा समतोल दाब P यांच्यातील अनुभवजन्य संबंध प्रदान करते.
• जेव्हा दाब कमी श्रेणीत असतो, तेव्हा वाढत्या दाबाबरोबर अधिशोषणाचे प्रमाण वाढते हे दिसून येते.
• दाब वाढल्याने, अधिशोषणाचा दर वाढतो, परंतु काही काळानंतर तो संपृक्ततेपर्यंत पोहोचतो.
• या बिंदूनंतर, दाब वाढवला तरीही अधिशोषणाचे प्रमाण बदलत नाही.
• फ्रुंडलिच समतापरेषेचे समीकरण पुढीलप्रमाणे दिले जाते:

\(\frac{{\rm{x}}}{{\rm{m}}} \propto {\rm{\;}}{{\rm{P}}^{\frac{1}{{\rm{n}}}}}\) येथे k आणि n हे एका विशिष्ट अधिशोषकासाठी स्थिर असतात आणि एका निश्चित तापमानाला अधिशोषित असतात.

• आलेख पुढीलप्रमाणे दर्शविला आहे.

• जेव्हा तापमान स्थिर असते आणि दाब कमी असतो, तेव्हा अधिशोषण हे वायूच्या दाबाच्या समानुपाती असते.
• याचे समीकरण पुढीलप्रमाणे कमी होते,
• x = kP

याचा अर्थ, 1/n = 1 किंवा n = 1 असा होतो.

• दाबाच्या उच्च श्रेणीत, अधिशोषण हे दाबापासून स्वतंत्र होते आणि समीकरण पुढीलप्रमाणे कमी होते,

x/m = k

यावरून आपण असा निष्कर्ष काढू शकतो की, 1/n = 0.

म्हणून, फ्रुंडलिच अधिशोषण समतापरेषेत, 1/n चे मूल्य 0 ते 1 दरम्यान असते.

योग्य उत्तर उत्प्रेरक आहे.

Key Points

• उत्प्रेरक
  •      उत्प्रेरक हे पदार्थ आहेत जे प्रक्रियेत वापरल्याशिवाय रासायनिक अभिक्रियाचा दर वाढवतात.
  • ते कमी सक्रियता उर्जेसह पर्यायी अभिक्रिया मार्ग प्रदान करून कार्य करतात.
  • अभिक्रिया झाल्यानंतर, उत्प्रेरक रासायनिकदृष्ट्या अपरिवर्तित राहतात आणि पुनर्प्राप्त केले जाऊ शकतात.
  • हा गुणधर्म औद्योगिक प्रक्रिया आणि जैविक प्रणाली दोन्हीमध्ये उत्प्रेरकांना महत्त्वपूर्ण बनवते.

     Additional Information

संकल्पना:

अधिशोषण:

• अधिशोषण म्हणजे पृष्ठभागावरील रेण्वीय प्रजातींचे निक्षेपण होय.
• पृष्ठभागावर शोषलेल्या रेणू प्रजातींना अधिशोषक (अ‍ॅडसॉर्बेंट) म्हणतात आणि ज्या पृष्ठभागावर अधिशोषण होते, त्याला अधिशोषित (अ‍ॅडसॉर्बेट) म्हणतात.
• ही एक पृष्ठभागीय घटना असून ती अधिशोषक रेणूच्या पृष्ठभागावरील बलांच्या असंतृप्ततेमुळे उद्भवते.

​

• अधिशोषणाचे पुढील दोन प्रकार आहेत:
  • भौतिक अधिशोषण किंवा फिजिसॉर्प्शन, जेथे अधिशोषक आणि अधिशोषित यांच्यादरम्यान केवळ क्षीण व्हॅन डेर वॉल्स बल असते.
  • रासायनिक अधिशोषण किंवा केमिसोर्प्शन, जेथे अधिशोषक आणि अधिशोषित यांच्यादरम्यान नवीन बंध तयार होतात.

स्पष्टीकरण:

• अधिशोषण समतापरेषेमध्ये, अधिशोषिताच्या (x) मोलचा अंश अधिशोषकाच्या ग्रॅम (m) विरुद्ध P द्वारे रेखाटला जातो.
• फ्रुंडलिच समतापरेषा, आपल्याला शोषलेल्या वायूचे प्रमाण आणि त्याचा समतोल दाब P यांच्यातील अनुभवजन्य संबंध प्रदान करते.
• जेव्हा दाब कमी श्रेणीत असतो, तेव्हा वाढत्या दाबाबरोबर अधिशोषणाचे प्रमाण वाढते हे दिसून येते.
• दाब वाढल्याने, अधिशोषणाचा दर वाढतो, परंतु काही काळानंतर तो संपृक्ततेपर्यंत पोहोचतो.
• या बिंदूनंतर, दाब वाढवला तरीही अधिशोषणाचे प्रमाण बदलत नाही.
• फ्रुंडलिच समतापरेषेचे समीकरण पुढीलप्रमाणे दिले जाते:

\(\frac{{\rm{x}}}{{\rm{m}}} \propto {\rm{\;}}{{\rm{P}}^{\frac{1}{{\rm{n}}}}}\) येथे k आणि n हे एका विशिष्ट अधिशोषकासाठी स्थिर असतात आणि एका निश्चित तापमानाला अधिशोषित असतात.

• आलेख पुढीलप्रमाणे दर्शविला आहे.

• जेव्हा तापमान स्थिर असते आणि दाब कमी असतो, तेव्हा अधिशोषण हे वायूच्या दाबाच्या समानुपाती असते.
• याचे समीकरण पुढीलप्रमाणे कमी होते,
• x = kP

याचा अर्थ, 1/n = 1 किंवा n = 1 असा होतो.

• दाबाच्या उच्च श्रेणीत, अधिशोषण हे दाबापासून स्वतंत्र होते आणि समीकरण पुढीलप्रमाणे कमी होते,

x/m = k

यावरून आपण असा निष्कर्ष काढू शकतो की, 1/n = 0.

म्हणून, फ्रुंडलिच अधिशोषण समतापरेषेत, 1/n चे मूल्य 0 ते 1 दरम्यान असते.