खालीलपैकी कोणते गाळाच्या जैव-रासायनिक चक्राचे उदाहरण आहे?

संकल्पना:

• शरीराच्या विविध कार्यांची वाढ, पुनरुत्पादन आणि नियमन करण्यासाठी जीवांना सतत पोषक तत्वांचा पुरवठा आवश्यक असतो. कार्बन, नायट्रोजन, फॉस्फरस, कॅल्शियम इत्यादी पोषक तत्वांचे प्रमाण जमिनीत कोणत्याही वेळी असते, त्याला स्थिर अवस्था असे म्हणतात. हे विविध प्रकारच्या परिसंस्थांमध्ये आणि हंगामी आधारावर देखील बदलते.
• परिसंस्थेतून पोषक तत्वे कधीच नष्ट होत नाहीत, उलट त्यांचा पुन्हा पुन्हा अनिश्चित काळासाठी पुनर्वापर केले जातो. परिसंस्थेच्या विविध घटकांद्वारे पोषक घटकांच्या हालचालींना पोषक चक्र म्हणतात. 
• पोषक चक्राचे दुसरे नाव म्हणजे जैव-रासायनिक चक्र (सजीव, भू खडक, हवा, पाणी)

स्पष्टीकरण:

1. वायूरूपी - वातावरणात वायूरूप प्रकारातील पोषक चक्र (उदा. नायट्रोजन, कार्बन चक्र) साठी संचय अस्तित्वात असतो.
2. गाळरूपी - गाळाच्या चक्रासाठी (उदा. सल्फर आणि फॉस्फरस चक्र) संचय पृथ्वीच्या कवचामध्ये स्थित आहे.

• वातावरणीय घटक, उदा. माती, ओलावा, pH, तापमान इ. वातावरणात पोषक घटक सोडण्याचे प्रमाण नियंत्रित करतात. संचयाचे कार्य प्रवाह आणि प्रवाहाच्या दरातील असमतोलामुळे उद्भवणारी तूट भरून काढणे आहे.
• त्याद्वारे फॉस्फरस हे गाळाच्या जैव-रासायनिक चक्राचे उदाहरण आहे.​ 

Important Points

• फॉस्फेट शिलावरण तसेच जलावरणामधील अजैविक वातावरणात संचार करते.
• वातावरण किंवा वायू-चक्र मातीच्या आत अनुपस्थित आहे, तसेच अपक्षालनाद्वारे काही फॉस्फरस नष्ट होतो.
• त्याचप्रमाणे, पुरेशा प्रमाणात फॉस्फरस हे कॅल्शियम, लोह किंवा अॅल्युमिनियम यांच्याशी एकत्रित होते आणि अविद्राव्य बनते.
• ते तळ्याच्या किंवा समुद्राच्या तळाशी गाळ म्हणून स्थिरावते. हाडे आणि दात देखील अवकृष्ट राहू शकतात.
• असा फॉस्फरस शिलावरणाचा भाग बनतो. जेव्हा असे फॉस्फरसयुक्त खडक वातावरणीय माध्यमाच्या संपर्कात येतात किंवा उत्खनन केले जातात तेव्हा ते खूप लांब अंतरानंतर सोडले जाते.
  • अशाप्रकरे, फॉस्फरस चक्र हे एक अपूर्ण चक्र आहे.