Question
Download Solution PDFखालीलपैकी कोणते प्रकरण भारतीय राज्यघटनेच्या समवर्ती सूचीतील प्रकरणांशी संबंधित आहे?
Answer (Detailed Solution Below)
Detailed Solution
Download Solution PDF26 जानेवारी 1950 रोजी भारतीय राज्यघटना लागू झाली.
- राज्यघटनेचा अंगिकार करताना त्यात ३९५ कलमे आणि ८ अनुसूची होत्या.
- संविधानाने केंद्र सरकार आणि राज्य सरकारे यांच्यामध्ये विधायी अधिकारांचे तिप्पट वितरण केले आहे.
- यात तीन याद्या आहेत जसे की केंद्रीय सूची, राज्य सूची आणि समवर्ती सूची.
Important Points
समवर्ती सूची:
- भारतीय राज्यघटनेतील 'समवर्ती यादी' ही संकल्पना ऑस्ट्रेलियाच्या राज्यघटनेतून घेतली गेली आहे.
- समवर्ती यादीमध्ये केंद्र आणि राज्य सरकारांना अधिकार देणारे विषय समाविष्ट आहेत.
- तंत्रशिक्षण, वैद्यकीय शिक्षण आणि विद्यापीठे, लोकसंख्या नियंत्रण आणि कुटुंब नियोजन, फौजदारी कायदा, प्राण्यांवरील क्रौर्याला प्रतिबंध, वन्यजीव आणि प्राणी संरक्षण, जंगले इत्यादी विषयांसह शिक्षण.
- केंद्र सरकार आणि राज्य सरकार या दोघांच्याही आवडीच्या विषयांचा समावेश आहे.
- या विषयांमध्ये शिक्षण, वन, कामगार संघटना, विवाह, दत्तक आणि उत्तराधिकार यांचा समावेश होतो.
- केंद्र आणि राज्य सरकारांना यादीत नमूद केलेल्या विषयांवर कायदे करण्याची परवानगी आहे .
- परंतु, त्याच विषयावर कायदा करण्याबाबत संघर्ष होऊ शकतो आणि त्यावेळी केंद्र सरकारने केलेला कायदा प्रवृत्त करेल.
Additional Information
- राज्य सरकारे आणि स्थानिक स्वराज्य संस्था राज्य सूची अंतर्गत येतात ज्यात राज्य आणि स्थानिक महत्त्वाच्या विषयांचा समावेश होतो.
- स्वतंत्र राज्य होण्यासाठी केंद्रशासित प्रदेश खूप लहान आहेत आणि विद्यमान कोणत्याही राज्यात विलीन होऊ शकत नाहीत. तर, या प्रदेशांना राज्याचे अधिकार नाहीत आणि केंद्र सरकारला हे क्षेत्र चालवण्याचे विशेष अधिकार आहेत.
त्यामुळे, हे स्पष्ट होते की केंद्र सरकार आणि राज्य सरकारे भारतीय राज्यघटनेच्या समवर्ती यादीतील बाबी हाताळतात.
Last updated on Apr 30, 2025
-> The CTET 2025 Notification (July) is expected to be released anytime soon.
-> The CTET Exam Date 2025 will also be released along with the notification.
-> CTET Registration Link will be available on ctet.nic.in.
-> CTET is a national-level exam conducted by the CBSE to determine the eligibility of prospective teachers.
-> Candidates can appear for CTET Paper I for teaching posts of classes 1-5, while they can appear for CTET Paper 2 for teaching posts of classes 6-8.
-> Prepare for the exam with CTET Previous Year Papers and CTET Test Series for Papers I &II.