संविधानात मूलभूत हक्क कोणत्या भागात दिलेले आहेत?

योग्य उत्तर भाग III आहे.

 Key Points

• मूलभूत हक्क भारतीय संविधानाच्या भाग III मध्ये समाविष्ट आहेत, ज्यात अनुच्छेद 12 ते 35 येतात.
• ते व्यक्तींच्या सर्वांगीण विकासासाठी आणि समाजात समानता, स्वातंत्र्य आणि न्याय सुनिश्चित करण्यासाठी आवश्यक आहेत.
• हे हक्क न्यायालयांद्वारे लागू करण्यायोग्य आहेत, याचा अर्थ असा की जर त्यांच्या हक्कांचे उल्लंघन झाले तर व्यक्ती न्यायालयात जाऊ शकतात.
• महत्त्वाच्या मूलभूत हक्कांमध्ये समानतेचा अधिकार, स्वातंत्र्याचा अधिकार, शोषणाविरुद्धचा अधिकार, धर्म स्वातंत्र्याचा अधिकार, सांस्कृतिक आणि शैक्षणिक अधिकार आणि संवैधानिक उपायांचा अधिकार यांचा समावेश आहे.

 Additional Information

• समानतेचा अधिकार:
  • अनुच्छेद 14 ते 18 समानतेच्या अधिकाराशी संबंधित आहेत, कायद्यासमोर समानता सुनिश्चित करतात आणि धर्म, वंश, जात, लिंग किंवा जन्मस्थान या आधारावर भेदभाव करण्यास प्रतिबंध करतात.
• स्वातंत्र्याचा अधिकार:
  • अनुच्छेद 19 ते 22 स्वातंत्र्याच्या अधिकाराशी संबंधित आहेत, ज्यात भाषण आणि अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य, सभा, संघटना, संचार, निवास आणि व्यवसाय स्वातंत्र्य यांचा समावेश आहे.
• शोषणाविरुद्धचा अधिकार:
  • अनुच्छेद 23 आणि 24 शोषणाविरुद्धच्या अधिकाराशी संबंधित आहेत, ज्यात मानवी तस्करी, सक्तीचे श्रम आणि बालमजुरीस प्रतिबंध आहे.
• धर्म स्वातंत्र्याचा अधिकार:
  • अनुच्छेद 25 ते 28 धर्म स्वातंत्र्याच्या अधिकाराशी संबंधित आहेत, ज्यात विवेक स्वातंत्र्य आणि धर्माचे मुक्त आचरण, सराव आणि प्रचार सुनिश्चित केला जातो.
• संवैधानिक उपायांचा अधिकार:
  • अनुच्छेद 32 संवैधानिक उपायांचा अधिकार प्रदान करतो, ज्यामुळे व्यक्ती मूलभूत हक्कांच्या अंमलबजावणीसाठी सर्वोच्च न्यायालय किंवा उच्च न्यायालयांकडे जाऊ शकतात.