खालीलपैकी कोणते EVS चे कार्यक्षेत्र नाही?

प्राथमिक स्तरावर, पर्यावरण शिक्षण (EE) हे पर्यावरण अभ्यास (EVS) म्हणून ओळखले जाते. इयत्ता तिसरी ते पाचवीसाठी ईव्हीएस आपल्या पर्यावरणाच्या (भौतिक, जैविक आणि सामाजिक-सांस्कृतिक) अभ्यासाशी संबंधित आहे आणि त्याचे जतन आणि संवर्धन (NCF 2005) वर भर देते.

• प्राथमिक टप्प्यावर ईव्हीएस हे एकात्मिक विषयाचे क्षेत्र आहे जे विज्ञान (भौतिक, रासायनिक आणि जैविक), सामाजिक अभ्यास (इतिहास, भूगोल, राज्यशास्त्र, समाजशास्त्र इ.) आणि पर्यावरणीय शिक्षण (संरक्षण आणि संवर्धन) मधील अंतर्दृष्टी घेते. .
• हे मुलांना त्यांच्या नैसर्गिक आणि मानवनिर्मित वातावरणाशी जोडण्यात आणि पर्यावरणाच्या विविध घटकांवर (जैविक, अजैविक आणि मानवनिर्मित) आपले अवलंबित्व समजून घेण्यात मदत करते.
• तसेच, हे मुलांना सामाजिक-सांस्कृतिक वातावरणासह त्यांच्या पर्यावरणाचे समग्र आकलन विकसित करण्यास मदत करते.
• पुढे, हे मुलांना आपल्या पर्यावरणीय समस्या/समस्या समजून घेण्यासाठी बहु-विषय दृष्टीकोन राखण्यात मदत करते आणि आपल्या दैनंदिन क्रियाकलापांच्या अखंडतेवर होणाऱ्या परिणामांची प्रशंसा करते.

EVS चे कार्यक्षेत्र:

• NCF 2005 मध्ये नमूद केल्याप्रमाणे ईव्हीएसचे मुख्य उद्दिष्ट आहे “विद्यार्थ्यांना ते वास्तव्य जग, नैसर्गिक आणि सामाजिक, ज्यामध्ये ते राहतात ते जगासमोर आणणे; त्यांना पर्यावरणाशी संबंधित समस्या आणि चिंतांचे विश्लेषण, मूल्यमापन आणि निष्कर्ष काढण्यास सक्षम करण्यासाठी; जिथे शक्य असेल तिथे, पर्यावरणीय समस्यांबद्दलच्या आपल्या समजामध्ये जोडण्यासाठी; आणि शाश्वत विकासाच्या दिशेने वाटचाल सुलभ करण्यासाठी सकारात्मक पर्यावरणीय कृतींना प्रोत्साहन देणे”.
• NCF 2005 EVS च्या व्याप्तीचे समर्थन करते ज्याने मुलांमध्ये त्यांच्या पर्यावरणाबद्दल जागरूकता आणि समज वाढवणे आवश्यक आहे, एक सर्वांगीण दृष्टी विकसित करण्यासाठी क्षमता निर्माण करणे आणि त्याच्या संरक्षण आणि व्यवस्थापनात भाग घेणे हे त्याचे प्रतिपादन महत्त्वपूर्ण आहे कारण जग वाढत्या संरक्षणाकडे वाटचाल करत आहे. आणि पर्यावरण संवर्धन.
• ईव्हीएसने सुमारे तीन व्यापक तत्त्वे आयोजित केली आहेत
  • पर्यावरणाबद्दल शिकणे
  • वातावरणातून शिकणे
  • पर्यावरणासाठी शिकणे
• त्यामुळे ईव्हीएसचे कार्यक्षेत्र खूप विस्तृत आहे. पर्यावरणाचा शिक्षणाचे माध्यम म्हणून वापर करण्यापासून ते त्याचे संरक्षण आणि संवर्धन करण्यासाठी जे काही करता येईल ते सर्व आहे.
• या ग्रहावरील जीवनावर प्रभाव टाकणाऱ्या काही घटकांचे विश्लेषण करून ती/तो राहत असलेल्या (अज्ञात) जगात जाण्याच्या मुलाच्या (ज्ञात) तात्काळ अनुभवापासून सुरुवात करून त्यातील सामग्री सर्पिलपणे व्यवस्थित केली जाते.
• ईव्हीएसचे लक्ष केंद्र वैयक्तिक ते राष्ट्रीय आणि जागतिक (स्थानिक ते जागतिक), भौतिक परिमाण ते सौंदर्यात्मक परिमाणापर्यंत वाढते.
• अशाप्रकारे ईव्हीएसचे शिकवणे-शिकणे हे प्राथमिक टप्प्यातील मुलांसाठी केवळ अभ्यासाचे क्षेत्र नाही तर मुलांमध्ये पर्यावरणास अनुकूल वृत्ती, मूल्ये, सवयी आणि वर्तन विकसित करण्याचे प्रशिक्षण केंद्र आहे.
• शाश्वत समाज निर्माण करण्यासाठी ईव्हीएस ही कायमस्वरूपी गुंतवणूक असल्याचे मानले जाते. अशाप्रकारे, ईव्हीएसचे कार्यक्षेत्र केवळ मुलांना त्यांचे वातावरण अन्वेषण करण्यात आणि समजून घेण्यात मदत करण्यातच नाही तर यामध्ये देखील आहे:
  • सकारात्मक दृष्टीकोन, मूल्ये आणि प्रथा विकसित करणे जसे की पृथ्वीवरील सर्व जीवनांचा आदर आणि काळजी, करुणा, स्वत: ची आणि इतरांची काळजी घेणे, नैसर्गिक संसाधनांचे संवर्धन, सहकारी शिक्षणाचे कौतुक, आपलेपणाची भावना, सामाजिक जबाबदारी, संस्कृतीचे महत्त्व इत्यादी.
  • पर्यावरणाची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी सकारात्मक आणि सक्रिय कृती निर्माण करणे
  • संवर्धन नैतिकतेचा प्रचार करणे आणि पर्यावरणास अनुकूल पद्धती आणि सवयींचा अवलंब करणे

वरून, हे स्पष्ट होते की निर्जीव वस्तूंसाठी सकारात्मक मूल्ये विकसित करणे हे EVS चे कार्यक्षेत्र नाही.