गांधीजींच्या मूलभूत शिक्षणावर कोणत्या शैक्षणिक तत्त्वज्ञानाचा प्रभाव होता?

मूलभूत शिक्षण

गांधीजींच्या मूलभूत शिक्षण योजनेत खालील गोष्टींवर जोर देण्यात आला:

• मुलाचे मन, शरीर आणि आत्मा विकसित करण्यासाठी शिक्षणाने स्थानिक कला हे शिक्षणाचे माध्यम म्हणून ठेवले पाहिजे.
• शिक्षणाने मुलांना स्वावलंबी बनवायला हवे आणि त्यांच्या कलागुणांचा आणि कौशल्यांचा वापर करून ते शाश्वत राहावेत.

आदर्शवाद

प्लेटोच्या शिक्षणाच्या आदर्शवादाच्या तत्त्वज्ञानात खालील गोष्टींवर जोर देण्यात आला:

• शिक्षण सार्वत्रिक असले पाहिजे आणि त्याच रचनेचे अनुसरण केले पाहिजे.
• शिक्षणाने मुलाची शैक्षणिक आणि नैतिकदृष्ट्या पूर्ण क्षमता विकसित केली पाहिजे.

निसर्गवाद

• शिक्षणातील निसर्गवादाचे तत्त्वज्ञान 'रूसो' यांनी मांडले.
• हे शैक्षणिक तत्त्वज्ञान विद्यार्थ्यांना अशा प्रक्रियांमध्ये सामील करण्यावर भर देते जे त्यांना स्वयं-शिक्षण आणि आत्म-अभिव्यक्तीची संधी प्रदान करते.

व्यावहारिकता

• शिक्षणाच्या व्यावहारिक तत्त्वज्ञानाची स्थापना प्रथम 'चार्ल्स सँडर्स पेरिस' यांनी केली आणि नंतर 'विल्यम जेम्स' आणि 'जॉन ड्यूई' यांनी त्याचे तपशीलवार वर्णन केले.
• हे शैक्षणिक तत्त्वज्ञान कृती करून शिकणे याद्वारे स्वयं-शिक्षण कौशल्ये, भावनिक वाढ इत्यादी प्रदान करते.

वास्तववाद

• शिक्षणाचे वास्तववादी तत्त्वज्ञान 'अ‍ॅरिस्टॉटल' यांनी मांडले.
• हे शैक्षणिक तत्वज्ञान यावर जोर देते की शिक्षण अशा प्रकारे दिले जावे जेणेकरुन ते मुलाला वास्तविक जीवनातील अनुभवांमधून शिकण्यास आणि निरीक्षण करण्यास सक्षम बनवेल.