छात्राणां शब्दावलीज्ञानवर्धनार्थम् अधोलिखितेषु कतमा प्रभावीतमायोजना स्यात्?

This question was previously asked in
CTET Feb 2016 Paper 1 (L - I/II: Hindi/English/Sanskrit)
View all CTET Papers >
  1. प्रत्येकनवीनशब्दप्रयोगेण सह वाक्यनिर्माणम्
  2. विपरीतार्थकानां पर्यायवाचिनां च शब्दानां स्मरणम्
  3. प्रस्तुतसन्दर्भानुसारं नवीनशब्दानाम् अर्थानुमानम्
  4. प्रत्येकनवीनशब्दार्थ शब्दकोषपरामर्शः

Answer (Detailed Solution Below)

Option 3 : प्रस्तुतसन्दर्भानुसारं नवीनशब्दानाम् अर्थानुमानम्
Free
CTET CT 1: TET CDP (Development)
10 Qs. 10 Marks 8 Mins

Detailed Solution

Download Solution PDF

प्रश्न का अनुवाद - छात्रों की शब्दावली ज्ञानवर्धन के लिए प्रभावी योजना कौनसी हैं?

स्पष्टीकरण -

शब्दावली  ज्ञानवर्धन  का महत्व - 

कई बार पाठ्यपुस्तकों के अध्याय कई छात्रों के लिए कठिन होते हैं। इसके कारणों में से एक 

यह है कि उनमें बहुत सारे ऐसे शब्द और वाक्यांश होते हैं जिन्हें छात्र नहीं जानते हैं। छात्रों के समक्ष नया शब्द आने पर उसके अर्थ का अनुमान लगाने के लिए कुछ कार्यनीतियों का विकास करना तथा छात्रों के आयुनुसार योजना करना उचित होता हैं। जैसे की -

  • उन्हें पहले से ज्ञात शब्दों के साथ समानताएं दिखाना।
  • चित्रों का उपयोग करते हुए शब्दों के अर्थ का अनुमान लगाना।
  • नवीन शब्दों का वाक्य में प्रयोग करना।
  • विपरीतार्थक तथा पर्यायवाची शब्दों का स्मरण करना।
  • नवीन शब्दार्थ शब्दकोषपरामर्श करके अर्थ ज्ञान करना। आदि योजनाओं से नये शब्दों का ज्ञान तथा शब्दावली ज्ञानवर्धन सहजता से हो सकता हैं।
  • प्रारंभ अवस्था में प्रस्तुत सन्दर्भ के अनुसार नवीन शब्दों के अर्थ का अनुमान लगाना आसान तथा प्रभावी होता हैं।

अतः स्पष्ट है कि​ छात्रा के शब्दावली ज्ञानवर्द्धन हेतु 'प्रस्तुतसन्दर्भानुसारं नवीनशब्दानाम् अर्थानुमानम्' प्रभावी योजना है। नये-नये शब्दों के भावों का अनुसरण करना हमारे ज्ञान पिपासा को समझ विकसित अभिव्यक्त करता है।

Latest CTET Updates

Last updated on Apr 30, 2025

-> The CTET 2025 Notification (July) is expected to be released anytime soon.

-> The CTET Exam Date 2025 will also be released along with the notification.

-> CTET Registration Link will be available on ctet.nic.in.

-> CTET is a national-level exam conducted by the CBSE to determine the eligibility of prospective teachers.  

-> Candidates can appear for CTET Paper I for teaching posts of classes 1-5, while they can appear for CTET Paper 2 for teaching posts of classes 6-8.

-> Prepare for the exam with CTET Previous Year Papers and CTET Test Series for Papers I &II.

More शिक्षण विधियाँ Questions

Hot Links: teen patti master golden india teen patti game paisa wala teen patti master gold teen patti gold download apk