भारतातील जैविक विविधतेसाठी 'हॉट स्पॉट' कोणते आहे?

योग्य उत्तर पश्चिम घाट आहे.

Key Points

जैवविविधता हॉटस्पॉट्स:

• जैवविविधता हॉटस्पॉट्स उच्च प्रजाती समृद्धता आणि उच्च प्रमाणात स्थानिकता असलेले प्रदेश आहेत.
• ब्रिटिश जीवशास्त्रज्ञ नॉर्मन मायर्स यांनी 1988 मध्ये "जैवविविधता हॉटस्पॉट" हा शब्द एक जैव-भौगोलिक प्रदेश म्हणून तयार केला जो वनस्पती स्थानिकवादाच्या अपवादात्मक पातळी आणि अधिवासाच्या गंभीर पातळीमुळे वैशिष्ट्यीकृत आहे.
• कॉन्झर्व्हेशन इंटरनॅशनल (CI) ने मायर्सचे हॉटस्पॉट दत्तक घेतले आणि 1996 मध्ये संस्थेने हॉटस्पॉट संकल्पनेचे पुनर्मूल्यांकन करण्याचा निर्णय घेतला.
• CI च्या मते, हॉटस्पॉट म्हणून पात्र होण्यासाठी प्रदेशाने दोन कठोर निकष पूर्ण केले पाहिजेत:
  • त्यामध्ये संवहनी वनस्पतींच्या किमान 1,500 प्रजाती (जगातील एकूण 0.5%) स्थानिक म्हणून असणे आवश्यक आहे – म्हणजे, ग्रहावर इतर कोठेही आढळत नसलेल्या वनस्पती जीवनाची उच्च टक्केवारी असणे आवश्यक आहे. हॉटस्पॉट, दुसऱ्या शब्दांत, न बदलता येणारा आहे.
  • त्याने त्याच्या मूळ निवासस्थानाच्या किमान 70% गमावले असावे. (त्याच्या मूळ नैसर्गिक वनस्पतीच्या 30% किंवा त्यापेक्षा कमी असणे आवश्यक आहे). दुसऱ्या शब्दांत, त्यात लुप्तप्राय प्रजाती असणे आवश्यक आहे.

Important Pointsभारतातील जैवविविधता हॉटस्पॉट्स:

• हिमालय: संपूर्ण भारतीय हिमालयीन प्रदेशाचा समावेश होतो (आणि तो पाकिस्तान, तिबेट, नेपाळ, भूतान, चीन आणि म्यानमारमध्ये येतो).
• इंडो-बर्मा: आसाम आणि अंदमान बेटांचा समूह (आणि म्यानमार, थायलंड, व्हिएतनाम, लाओस, कंबोडिया आणि दक्षिण चीन) वगळता संपूर्ण ईशान्य भारताचा समावेश होतो.
• पश्चिम घाट आणि श्रीलंका: संपूर्ण पश्चिम घाट (आणि श्रीलंका) समाविष्ट आहे. म्हणून, पर्याय 1 योग्य आहे.
• सुंदरलँड: निकोबार बेटांचा समूह (आणि इंडोनेशिया, मलेशिया, सिंगापूर, ब्रुनेई आणि फिलीपिन्स) समाविष्ट आहे.