आपण एका विषयावर वेगवेगळ्या व्यक्तींशी वेगवेगळ्या पद्धतीने बोलतो. जसे की, शाळेत घडलेल्या गोष्टींबद्दल आपण आपल्या पालकांशी बोलत नाही, जसे आपण आपल्या मित्रांशी बोलतो.

भाषेचा कोणता पैलू येथे भूमिका बजावतो?

भाषेचे सामाजिक पैलू: आपली शब्दांची निवड, आपली वाक्यांची निवड नेहमीच संदर्भ, बोलणारी व्यक्ती, आपण बोलतो ते ठिकाण आणि विषय या घटकांवर अवलंबून असते. आपण आपल्या शालेय कामाबद्दल आपल्या वडिलांशी बोलत नाही तसं आपण आपल्या आईशी आपल्या खाण्यापिण्याबद्दल बोलतो. तसेच, आपण आपल्या मित्रांसोबत जी भाषा वापरतो तीच भाषा आपण आपल्या शिक्षकांसोबत वापरू शकत नाही.

आपण ज्या पद्धतीने भाषा वापरतो त्याप्रमाणे सामाजिक फरक आणि स्तरीभवन ठळकपणे दिसून येते. कधीकधी वेगवेगळ्या जातीचे लोक एकाच भाषेच्या वेगवेगळ्या शैली वापरतात.

• प्रत्येक 15 ते 20 किलोमीटरवर भाषा बदलते.
• हे बहुतेकदा वाक्यांची रचना आणि शब्द तयार करण्याच्या पद्धतीवर आणि शब्द कसे उच्चारले जातात यावर अवलंबून असते.
• ज्या क्षणी तुम्ही तोंड उघडता त्या क्षणी तुम्ही तुमची ओळख उघड करता, तुम्ही कुठून आला आहात, तुम्ही कोणत्या कुटुंबाचे आहात आणि कोणत्या प्रकारच्या लोकांना तुमच्या मित्र मंडळातील तुम्ही ‘हॅलो’ सारखा छोटासा शब्दही बोलता त्या क्षणी कळते.
• दिल्लीत काही लोक ‘मज्जा’ तर काही ‘मझा’ म्हणतात; कुणी ‘झफर’ तर कुणी ‘जफर’ म्हणतात.
• बोलण्याची पद्धत सांगू शकते की वक्ता सुशिक्षित आहे की अशिक्षित, गरीब आहे की श्रीमंत आहे की जुन्या दिल्लीचा आहे की नवी दिल्लीचा आणि इतर. तुम्ही तुमच्या शाळेला ‘स्कुल’ किंवा ‘सकुल’ म्हणत असलात तरी खूप फरक पडतो. अशा प्रकारे भाषिक ओळख थेट सामाजिक ओळखीशी संबंधित आहे.

म्हणून, आपण असा निष्कर्ष काढतो की वरील विधान सामाजिक पैलूबद्दल आहे.