Question
Download Solution PDFराज्यांमधील विवादाचे मुख्य कारण जल संसाधने आहेत. कावेरी विवाद कोणाच्यामध्ये आहे:
Answer (Detailed Solution Below)
Detailed Solution
Download Solution PDFकावेरी पाणीवाटपाचा विवाद हा कर्नाटक आणि तामिळनाडू यांच्यामध्ये ब्रिटिश शासनापासून सुरू आहे. दोन्ही राज्यातील अनेक जिल्हे सिंचनासाठी कावेरीवर अवलंबून आहेत, तर बेंगळुरू शहराला देखील पाणी याच नदीतून मिळते.
कावेरी विवाद
- कावेरी ही बारमाही नदी असून ती कर्नाटकात उगम पावते आणि तामिळनाडूमधून पुडुचेरीमध्ये जाते. ती बंगालच्या उपसागराला मिळते.
- ही तामिळनाडूची एकमेव बारमाही नदी आहे आणि ही नदी सध्या राज्यातील कृषी जमिनींंवरील 70% पेक्षा जास्त जमीनींवरील सिंचनासाठी महत्तपूर्ण आहे.
- मध्य आणि पश्चिम तामिळनाडूमधील अनेक जिल्हे, तसेच मदुरै आणि रामनाथपुरममधील काही भाग पिण्याच्या पाण्यासाठी कावेरीवर अवलंबून आहेत.
- तामिळनाडूला कर्नाटकने योग्य आणि वेळेवर पाण्याचे वाटप करणे ही तामिळनाडूच्या शेती आणि पिण्याच्या पाण्याची गरजांसाठी आवश्यक आहे.
- दशकांपर्यत, दोन्ही राज्यांतील प्रत्येकाला मिळणार्या पाण्याची योग्यता, वारंवारता आणि प्रमाण यावर संघर्ष झाला आहे. हा मुद्दा निवडणुकांचा मुद्दा होता आणि दोन्ही राज्यांच्या निवडणुकांमध्ये एकमेकांविरूद्ध ध्रुवीकरण करण्याचा विषय होता.
- 16 फेब्रुवारी 2018 रोजी, मुख्य न्यायाधीश दिपक मिश्रा यांच्या विशेष खंडपीठाने 5 फेब्रुवारी 2007 रोजी कावेरी जल विवाद न्यायाधिकरणाने (सीडब्ल्यूडीटी) केलेल्या पाणी-वाटपाच्या व्यवस्थेचे पाठिंबा करत या विषयावर निकाल दिला.
- सीडब्ल्यूडीटीच्या व्यवस्थेतील एक महत्त्वाचा बदल म्हणजे सर्वोच्च न्यायालयाने बंगलुरूच्या वाढत्या पिण्याच्या पाण्याची गरज लक्षात घेऊन कर्नाटकला अतिरिक्त 14.75 tmcft (हजार दशलक्ष घनफूट) पाणी दिले, त्यामुळे या शहराला ‘जागतिक शहराचा दर्जा’ मिळाला आहे.
- त्यामुळे तमिळनाडूचा वाटा आधीच्या 192 tmcft वरून 177.25 tmcft वर कमी करण्यात आला. न्यायालयाने पुढे तमिळनाडूला 10 tmcft भूजल टॅप बसवण्याचे निर्देश दिले, जे 'एम्पिरिकल' 20 tmcft च्या सध्याच्या वाट्याचा अर्ध्या आहे.
- पाणीवाटप व्यवस्थेसंदर्भात सीडब्ल्यूडीटीने भूजल साठा विचारात घेतलेला नव्हता. या निर्णयाची अंमलबजावणी करण्यासाठी केंद्राने 'योजना' तयार करण्याचे निर्देशही सर्वोच्च न्यायालयाने दिले.
म्हणून, जल संसाधन हे राज्यांमधील विवादाचे मुख्य कारण आहे. कावेरी विवाद हा कर्नाटक आणि तमिळनाडू यांच्यादरम्यान आहे.
Last updated on Jun 26, 2025
-> Maharashtra SET 2025 Answer Key has been released. Objections will be accepted online by 2nd July 2025.
-> Savitribai Phule Pune University, the State Agency will conduct ed the 40th SET examination on Sunday, 15th June, 2025.
-> Candidates having a master's degree from a UGC-recognized university are eligible to apply for the exam.
-> The candidates are selected based on the marks acquired in the written examination, comprising two papers.
-> The serious aspirant can go through the MH SET Eligibility Criteria in detail. Candidates must practice questions from the MH SET previous year papers and MH SET mock tests.