Question
Download Solution PDFप्रोपेनचे रासायनिक सूत्र काय आहे?
Answer (Detailed Solution Below)
Detailed Solution
Download Solution PDFयोग्य उत्तर C3H6 आहे.
Key Points
- प्रोपेन किंवा प्रोपीलीन हा रंगहीन वायू आहे ज्याचा वास थोडासा गोड आहे. हे हायड्रोकार्बन्सच्या अल्केन गटाशी संबंधित आहे.
- रासायनिक सूत्र: C3H6
- संरचनात्मक सूत्र : H2C=CH-CH3
- आण्विक भूमिती: कार्बन-कार्बन दुहेरी बंधनाभोवती त्रिकोणीय प्लॅनर; कार्बन अणूंभोवती टेट्राहेड्रल इतर तीन अणूंना जोडलेले आहे.
- सहसंयोजक बंध: दोन अणूंमधील दोन व्हॅलेन्स इलेक्ट्रॉनच्या सामायिकरणाने तयार होणारे रासायनिक बंध. प्रोपेन रेणूमध्ये 8 कार्बन-हायड्रोजन सहसंयोजक बंध आणि 2 कार्बन-कार्बन सहसंयोजक बंध असतात. तर, प्रोपेनमध्ये उपस्थित सहसंयोजक बंधांची एकूण संख्या आहे (8 + 2 = 10)
- इलेक्ट्रॉन - डॉट स्ट्रक्चर काढून सहसंयोजक बंध स्पष्टपणे दर्शविला जातो.
- संकरीकरण: दुहेरी बाँडच्या कार्बनभोवती sp2 संकरित; sp3 शेवटच्या कार्बनभोवती संकरित.
- ध्रुवीयता: नॉन-ध्रुवीय कारण त्याच्या सममितीय भूमितीय रचना आणि कार्बन आणि हायड्रोजनच्या समान विद्युत ऋणात्मकतेमुळे.
- प्रतिक्रियांच्या बाबतीत, दुहेरी बंधाच्या उपस्थितीमुळे प्रोपेन सामान्यतः अतिरिक्त प्रतिक्रियांमध्ये सामील आहे:
- ज्वलन: सर्व हायड्रोकार्बन्सप्रमाणे, प्रोपेन ऑक्सिजनमध्ये जळून पाणी आणि कार्बन डायऑक्साइड तयार करते.
- C3H6 + 4.5 O2 -> 3 CO2 + 3 H2O
- हॅलोजनची जोड: जेव्हा ब्रोमाइन (Br2) सारख्या हॅलोजनसह प्रतिक्रिया दिली जाते, तेव्हा ब्रोमाइन रेणू दुहेरी बंधामध्ये जोडतो.
- C3H6 + Br2 -> C3H6Br2
- हायड्रोजनेशन: धातू उत्प्रेरकाच्या उपस्थितीत प्रोपेन तयार करण्यासाठी प्रोपेनचे हायड्रोजनेशन होऊ शकते.
- C3H6 + H2 -> C3H8
- पॉलिमरायझेशन: बहुमुखी प्लास्टिक पॉलीप्रॉपिलीनच्या उत्पादनात मोनोमर म्हणून उद्योगात प्रोपेन विशेषतः महत्वाचे आहे.
Additional Information
अल्केन्स हे हायड्रोकार्बन्स आहेत ज्यात कार्बन-कार्बन दुहेरी बंध असतात. येथे काही सामान्य अल्केन्स आहेत:
- इथीन (इथिलीन): हे सर्वात सोपे अल्केन आहे आणि त्याचा रासायनिक उद्योगात मोठ्या प्रमाणावर वापर केला जातो. त्याचे रासायनिक सूत्र C2H4 आहे आणि त्याचे संरचनात्मक सूत्र H2C=CH2 आहे.
- बुटेन: बुटेन चे तीन आयसोमर असतात; 1-बुटेन , 2-बुटेन (cis आणि trans). बुटेन चे रासायनिक सूत्र C4H8 आहे. 1-बुटेनसाठी CH2=CH-CH2-CH3 आणि 2-बुटेनसाठी CH3-CH=CH-CH3 अशी संरचनात्मक सूत्रे आहेत.
- पेंटीन: पेंटीनचे तीन आयसोमर आहेत; 1-पेंटीन, 2-पेंटीन (cis आणि trans). पेंटेनचे रासायनिक सूत्र C5H10 आहे. 1-पेंटीनसाठी CH2=CH-(CH2)3-CH3 आणि 2-पेंटीनसाठी CH3-CH=CH-(CH2)2-CH3 अशी संरचनात्मक सूत्रे आहेत.
- हे रेणू नैसर्गिक प्रक्रिया (जसे की फळे पिकवणे) आणि औद्योगिक प्रक्रिया (जसे की पॉलिमर उत्पादन, अल्कोहोल तयार करणे इ.) या दोन्हींमध्ये महत्त्वाचे आहेत. "cis" आणि "trans" उपसर्ग दुहेरी बंधाच्या आसपासच्या घटकांच्या भूमितीचा संदर्भ देतात. "cis" आयसोमर मध्ये, मोठे पर्याय दुहेरी बंधाच्या एकाच बाजूला असतात, तर "trans" आयसोमर मध्ये, ते विरुद्ध बाजूस असतात.
- कार्बन-कार्बन दुहेरी बंधाच्या उपस्थितीमुळे सर्व अल्केन्समध्ये समान रासायनिक गुणधर्म असतात. ते सर्व अतिरिक्त प्रतिक्रियांना सामोरे जाऊ शकतात जेथे एक रेणू दुहेरी बंधामध्ये जोडू शकतो आणि पॉलिमरायझेशन प्रतिक्रिया ज्यामध्ये वैयक्तिक अल्केन रेणू (मोनोमर्स) लांब साखळ्या (पॉलिमर) तयार करतात, जसे की पॉलिथिलीन आणि पॉलीप्रॉपिलीन प्लास्टिक.
Last updated on Jul 16, 2025
-> This year, the Staff Selection Commission (SSC) has announced approximately 14,582 vacancies for various Group B and C posts across government departments.
-> The SSC CGL Tier 1 exam is scheduled to take place from 13th to 30th August 2025.
-> Aspirants should visit ssc.gov.in 2025 regularly for updates and ensure timely submission of the CGL exam form.
-> Candidates can refer to the CGL syllabus for a better understanding of the exam structure and pattern.
-> The CGL Eligibility is a bachelor’s degree in any discipline.
-> Candidates selected through the SSC CGL exam will receive an attractive salary. Learn more about the SSC CGL Salary Structure.
-> Attempt SSC CGL Free English Mock Test and SSC CGL Current Affairs Mock Test.