पाण्यातील कायम कठीणपणा कशामुळे असते?

  1. मॅग्नेशियम कार्बोनेट
  2. मॅग्नेशियम बायकार्बोनेट
  3. मॅग्नेशियम सल्फेट
  4. वरील सर्व

Answer (Detailed Solution Below)

Option 3 : मॅग्नेशियम सल्फेट

Detailed Solution

Download Solution PDF

पाण्याची कठीणपणा:

  • पाण्याची कठीणपणा हे वैशिष्ट्य आहे जे पुरेसे लेदर किंवा फोम तयार होण्यास प्रतिबंध करते.
  • हे कार्बोनेट, बायकार्बोनेट, सल्फेट्स, कॅल्शियम आणि मॅग्नेशियम (Ca आणि Mg) च्या क्लोराईड्सच्या उपस्थितीमुळे उद्भवते.
  • पाण्याची कठीणपणा Ca2+, Mg2+, Al3+, लोह आणि इतर जड घटकांच्या विरघळलेल्या खनिजांच्या उपस्थितीमुळे असते. विशेषतः कॅल्शियम सल्फेट, कॅल्शियम बायकार्बोनेट, कॅल्शियम क्लोराईड, मॅग्नेशियम सल्फेट, मॅग्नेशियम बायकार्बोनेट आणि मॅग्नेशियम क्लोराईडमुळे.
Key Points 

कठीणपणा खालील दोन प्रकारांचे असते-
तात्पुरती कठीणपणा (कार्बोनेट कडकपणा):

  • कॅल्शियम (Ca(HCO3)2 ), मॅग्नेशियम (Mg(HCO3)2 ), लोह आणि इतर जड घटकांच्या विरघळलेल्या बायकार्बोनेटच्या उपस्थितीमुळे तात्पुरती कठीणपणा निर्माण होते.
  • ते नुसते उकळून काढून टाकता येते.

Ca(HCO3)2 → CaCO3 + H2O + CO2 ↑

Mg(HCO3)2 → MgCO3 + H2O + CO2 ↑
MgCO3 → Mg(OH)2↓ + CO2 ↑

कायम कठीणपणा (नॉन-कार्बोनेट कठीणपणा):

  • कॅल्शियम, मॅग्नेशियम, लोह आणि इतर जड घटकांच्या विरघळलेल्या क्लोराईड्स आणि सल्फेट्सच्या उपस्थितीमुळे कायमची कठीणपणा असते.
  • ते उकळून काढून टाकता येत नाही.

म्हणूनच, आपण असा निष्कर्ष काढू शकतो की मॅग्नेशियम सल्फेट पाण्याच्या कायम कठीणपणा जबाबदार आहे

Additional Information

कठीणपणाची डिग्री:

  • कठीणपणाची डिग्री म्हणजे कठीणपणाची व्याप्ती.
  • हे एक दशलक्ष मिलीग्राम पाण्यात सर्व कठीणपणा निर्माण करणार्‍या पदार्थांच्या समतुल्य CaCO3 च्या मिलीग्राममध्ये वजन म्हणून व्यक्त केले जाते. म्हणजे भाग प्रति दशलक्ष (ppm). किंवा ते एका लिटर पाण्यात सर्व कठीणपणा निर्माण करणाऱ्या पदार्थांच्या समतुल्य CaCO3 च्या मिलीग्राममध्ये वजन म्हणून व्यक्त केले जाऊ शकते.

कठीणपणाचा संदर्भ म्हणून CaCO3:

  • CaCO3 स्थिर, गैर-आर्द्रताशोषक आहे आणि शुद्ध स्वरूपात मिळते. त्यामुळे पातळ HCl मध्ये अचूक वजन असलेले CaCO3 विरघळवून आणि ज्ञात आकारमानापर्यंत प्रमाणित कठोर पाण्याचे द्रावण तयार केले जाऊ शकते.
  • CaCO3 पाण्यात अघुलनशील आहे. त्यामुळे जल उपचारांमध्ये ते सहजपणे उपसले जाऊ शकते.
  • CaCO3 चे रेणु भार 100 आहे, त्यामुळे गणितीय गणना करणे सोपे आहे

Hot Links: rummy teen patti teen patti online game teen patti customer care number teen patti bliss teen patti master 51 bonus