'व्यक्ती स्वतःच्या चुकांमधून शिकतो' हे विधान कोणत्या शिक्षण सिद्धांतावर आधारित आहे?

EL Thorndike , एक अमेरिकन मानसशास्त्रज्ञ, आधुनिक शैक्षणिक मानसशास्त्राचे संस्थापक म्हणून ओळखले जाते.

• त्यांनी ' ट्रायल अँड एरर थिअरी' मांडली जी असे दर्शवते की शिक्षण हे उत्तेजक आणि प्रतिसाद यांच्यातील संबंधांचा परिणाम आहे.
• "चुका व्यक्तीला शिकवतात" हे विधान 'ट्रायल अँड एरर थिअरी'वर आधारित आहे.

मुख्य मुद्दे

थॉर्नडाइकचा प्रयोग

• थॉर्नडाइकने कोडे बॉक्समध्ये त्याच्या मांजरीवर केलेल्या प्रयोगांच्या आधारे त्याचा सिद्धांत तयार केला.
• पेटीच्या आतील तार ओढून पेटीचे दार उघडता येत असे. बाहेर एक मासा ठेवला होता.
• पिळणे, उडी मारणे, चावणे इत्यादी करून मांजर पेटीतून बाहेर येण्याचा प्रयत्न करण्यात आला.
• प्रयोगाची अनेक वेळा पुनरावृत्ती केल्यामुळे चुकीच्या हालचाली कमी झाल्या आणि शेवटी, मांजर एकाच पायवाटेने दार उघडू शकली.

महत्वाचे मुद्दे

चाचणी आणि त्रुटी शिकण्याच्या सिद्धांतावर आधारित, थॉर्नडाइकने शिकण्याचे तीन प्राथमिक नियम दिले:

• तत्परतेचा नियम: हे काहीतरी नवीन शिकण्याची उत्सुकता आणि जिज्ञासूपणा दर्शवते.
• व्यायामाचा नियम: दीर्घ कालावधीसाठी काहीतरी शिकण्यासाठी सराव आणि ड्रिलवर आधारित आहे.
• परिणामाचा नियम: शिकणाऱ्यांसाठी शिकण्याचा अनुभव आनंददायी करण्यासाठी प्रेरणा आणि मजबुतीकरणावर आधारित आहे.

म्हणून, हे स्पष्ट होते की वर नमूद केलेले विधान चाचणी आणि त्रुटी सिद्धांतावर आधारित आहे.

अतिरिक्त माहिती

• अंतर्दृष्टीपूर्ण शिक्षण: हे समस्येचे अचानक निराकरण करण्यावर भर देते कारण अंतर्दृष्टी वर्तन किंवा निरीक्षणावर अवलंबून नसते.
• इंस्ट्रुमेंटल कंडिशनिंग: याला प्रकार आर कंडिशनिंग म्हणून देखील ओळखले जाते जेणेकरुन प्राणी सोडण्याचा प्रतिसाद मिळतो आणि त्याला मजबुतीकरण मिळते. ही कंडिशनिंग स्ट्रेंथ रिलीझ झालेल्या प्रतिसादांच्या संख्येने म्हणजे प्रतिसाद दराने निर्धारित केली जाते.
• शास्त्रीय कंडिशनिंग: इव्हान पावलोव्ह, रशियन मानसशास्त्रज्ञ यांनी 'शास्त्रीय कंडिशनिंगचा सिद्धांत मांडला आहे. सिद्धांत यावर जोर देते की प्रतिसाद आणि उत्तेजना यांच्यातील पुनरावृत्ती संबंधाने वर्तन शिकले जाते.