खालीलपैकी कोणत्या अभिक्रियेत, स्थिर आकारमानावर थोड्या प्रमाणात आर्गॉन जोडल्याने समतोल अप्रभावित राहतो?

संकल्पना :

स्थिर आकारमानावर निष्क्रिय वायूची बेरीज -

• निष्क्रिय वायू हा अभिक्रियाशील नसतो परंतु तो उत्प्रेरक म्हणून काम करू शकतो जो अभिक्रियेत वापरल्याशिवाय अभिक्रियेचा दर वाढवतो.
• समतोल स्थितीत असलेल्या प्रणालीमध्ये स्थिर आकारमानात निष्क्रिय वायू जोडल्यास एकूण दाब वाढेल.
• परंतु अभिक्रियाकारक आणि उत्पादनाची सांद्रता समान राहते किंवा बदलत नाही.
• म्हणून, स्थिर आकारमानावर समतोलात निष्क्रिय वायू जोडला गेला तर समतोल स्थिरांक अप्रभावित राहतो.

स्पष्टीकरण :

इतर पदार्थांसोबत असलेल्या उदात्त वायूची अभिक्रियात्मकता अत्यंत कमी असल्याने उदात्त वायू किंवा निष्क्रिय वायू स्वतः प्रतिक्रिया देत नाही.

Ar हा एक उदात्त वायू असल्याने, तो अक्रियाशील देखील आहे परंतु तो उलट करता येण्याजोग्या अभिक्रियेच्या समान प्रमाणात पुढे आणि मागे दोन्ही दिशेने सक्रियकरण ऊर्जा कमी करतो.

जेव्हा स्थिर आकारमानावर Ar जोडला जातो तेव्हा समतोल बदलणार नाही कारण अभिक्रियाकारक किंवा उत्पादनांच्या अभिक्रियेच्या (पुढे आणि मागे) मोलच्या संख्येत कोणताही बदल होत नाही.

⇒ H2 (g) + I2 (g)  2HI (g)

• अग्रेषित अभिक्रियेसाठी मोलची संख्या = अभिक्रियाकासाठी 2 आणि उत्पादनासाठी 2
• प्रतिगामी अभिक्रियेसाठी मोलची संख्या = अभिक्रियाकासाठी 2 आणि उत्पादनासाठी 2

⇒ PCl5 (g)  PCl3 (g) + Cl2 (g)

• अग्रेषित अभिक्रियेसाठी मोलची संख्या = अभिक्रियाकासाठी 2 आणि उत्पादनासाठी 1
• प्रतिगामी अभिक्रियेसाठी मोलची संख्या = अभिक्रियाकासाठी 1 आणि उत्पादनासाठी 2

⇒ N2 (g) + 3H2 (g)   2NH3 (g)

• अग्रेषित अभिक्रियेसाठी मोलची संख्या = अभिक्रियाकासाठी 4 आणि उत्पादनासाठी 2
• प्रतिगामी अभिक्रियेसाठी मोलची संख्या = अभिक्रियाकासाठी 2 आणि उत्पादनासाठी 4

म्हणून, सर्व प्रकरणांमध्ये समतोल अप्रभावित राहतो.

निष्कर्ष :

म्हणून, तिन्ही प्रकरणांमध्ये समतोल अप्रभावित राहील.

म्हणून, योग्य उत्तर पर्याय ४ आहे.