निर्देशांक आणि अहवाल MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Indexes and Reports - मोफत PDF डाउनलोड करा

पर्याय 2 योग्य आहे.

In News

• 2025 च्या शाश्वत विकास अहवालात, भारताला SDG निर्देशांकात 99 व्या क्रमांकावर स्थान देण्यात आले आहे, ज्यामुळे SDG प्रगतीसाठी जागतिक स्तरावरील शीर्ष 100 देशांमध्ये त्याचा समावेश झाला आहे. अहवालात जागतिक SDG लक्ष्यांमध्ये स्थिरता देखील दर्शविली गेली आहे, ज्याची एक महत्त्वपूर्ण टक्केवारी 2030 पर्यंत पूर्ण न होण्याची शक्यता आहे.

Key Points

• I. भारत 193 देशांमध्ये 99 व्या क्रमांकावर आहे, ज्याने शीर्ष 100 देशांमध्ये स्थान मिळवले आहे, म्हणून ते योग्य आहे.
• II. 2030 पर्यंत केवळ 17% SDG लक्ष्ये पूर्ण होण्याची अपेक्षा आहे, जी जागतिक गतिरोधाचे प्रतिबिंब आहे, म्हणून ते योग्य आहे.
• III. फिनलंड, स्वीडन आणि डेन्मार्क हे SDG निर्देशांकात अव्वल स्थानावर आहेत असून पूर्व आणि दक्षिण आशियाने इतर प्रदेशांपेक्षा उत्तम कामगिरी केली आहे, म्हणून ते योग्य आहे.
• IV. G20 देशांमध्ये ब्राझीलचा क्रमांक सर्वोच्च आहे, तर OECD देशांमध्ये चिली आघाडीवर आहे, म्हणून ते योग्य आहे.

Additional Information

• सदर अहवाल स्थूलता दर, वृत्तपत्र स्वातंत्र्य आणि शाश्वत नायट्रोजन व्यवस्थापनाशी संबंधित आव्हानांवर प्रकाश टाकतो, जो 2015 पासून काही SDG प्रगतीमध्ये व्युत्क्रमण दर्शवितो.

भारत हे योग्य उत्तर आहे.

In News

• 2008 मध्ये MPOWER धोरण सुरू झाल्यापासून तंबाखू नियंत्रणातील प्रगतीचे मूल्यांकन करणाऱ्या जागतिक आरोग्य संघटनेने त्यांच्या जागतिक तंबाखू महामारी अहवालाची 10 वी आवृत्ती प्रकाशित केली आहे.

Key Points

• जागतिक आरोग्य संघटनेने 10 वा जागतिक तंबाखू महामारी अहवाल प्रकाशित केला आहे.

• जे जागतिक तंबाखूच्या वापराशी लढण्यासाठी 2008 मध्ये सुरू केलेल्या MPOWER धोरणाअंतर्गत प्रगतीचा मागोवा घेते.

• 6.1 अब्जाहून अधिक लोक आता किमान एका MPOWER मापनाद्वारे संरक्षित आहेत.

• 2007 पासून 155 देशांनी किमान एक उपाय स्वीकारला आहे.

📌 सर्वाधिक स्वीकारलेले उपाय:

• सिगारेटच्या पाकिटांवर मोठ्या प्रमाणात लिहिलेले आरोग्यविषयक इशारे सर्वात व्यापक आणि सातत्याने अंमलात आणले जातात.

📌 भारताचे प्रमुख योगदान:

• डिजिटल स्ट्रीमिंग कंटेंटवर तंबाखू नियंत्रण कायदे लागू करणारा भारत हा पहिला देश ठरला आहे.

• भारताने TAPS (तंबाखू जाहिरात, जाहिरात आणि प्रायोजकत्व) यावर कडक बंदी लागू केली आहे, जी MPOWER मधील "E" ("बंदी लागू करा") याच्याशी सुसंगत आहे.

• भारत हा चीननंतर दुसऱ्या क्रमांकाचा सर्वात मोठा तंबाखू उत्पादक देश आहे आणि FCV तंबाखू उत्पादनात (चीन, ब्राझील, झिम्बाब्वे नंतर) चौथ्या क्रमांकावर आहे.

📌 मोठी चिंता:

• तंबाखू कर आकारणी, हे वापर कमी करण्यासाठी सर्वात प्रभावी साधन असूनही, विशेषतः तरुण आणि कमी उत्पन्न गटांमध्ये, MPOWER द्वारे स्वीकारला जाणारा उपाय सर्वात कमी आहे.

• तंबाखूमुळे, बहुतेक कमी आणि मध्यम उत्पन्न असलेल्या देशांमध्ये, दरवर्षी 7 दशलक्षांहून अधिक मृत्यू होतात.

योग्य उत्तर 115 आहे.

In News 

• 19 वी आवृत्ती: IEP ने जागतिक शांतता निर्देशांक (GPI) 2025 प्रकाशित केला.

Key Points 

• इन्स्टिट्यूट फॉर इकॉनॉमिक्स अँड पीस (IEP) द्वारे ग्लोबल पीस इंडेक्स (GPI) 2025 जारी करण्यात आला.

• भू-राजकीय तणाव आणि आर्थिक अनिश्चिततेमुळे सरासरी जागतिक शांतता 0.36% ने खालावली आहे.

• आइसलँड हा जगातील सर्वात शांत देश आहे - 2008 पासून तो हा किताब आपल्या नावावर ठेवत आहे.

• मध्य पूर्व आणि उत्तर आफ्रिका (MENA) प्रदेश सलग 10 व्या वर्षी सर्वात कमी शांततापूर्ण आहे, ज्यामध्ये खालच्या 10 पैकी 4 देश आहेत.

• भारत 2.229 च्या GPI स्कोअरसह 115 व्या क्रमांकावर आहे, ज्यामुळे शांततेत 0.58% सुधारणा झाली आहे .

• भारताचा क्रमांक खालीलपेक्षा वरचा आहे :

  • बांगलादेश (#123)

  • पाकिस्तान (#144)

  • अफगाणिस्तान (#158)

• GPI मध्ये 3 डोमेनमध्ये 23 निर्देशकांवर आधारित 163 देश आणि प्रदेशांची क्रमवारी लावली जाते:

  1. सामाजिक सुरक्षा आणि सुरक्षा

  2. चालू असलेला देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय संघर्ष

  3. लष्करीकरण

भारताची डेटाची गरज: गुणवत्ता हाच मुख्य आधार हे योग्य उत्तर आहे.

In News

• नीति आयोगाने 'भारताची डेटाची गरज (इंडियाज डेटा इम्पेरेटिव्ह)' अहवाल प्रकाशित केला आहे, ज्यामध्ये मजबूत डेटा गुणवत्ता आणि डिजिटल प्रशासनाची तातडीची गरज अधोरेखित केली गेली आहे.

Key Points

• नीति आयोगाने त्यांच्या त्रैमासिक अंतर्दृष्टी मालिकेची तिसरी आवृत्ती " फ्युचर फ्रंट" प्रकाशित केली आहे.

• सदर आवृत्तीचे शीर्षक "भारताची डेटाची गरज: गुणवत्ता हाच मुख्य आधार (India’s Data Imperative: The Pivot Towards Quality)" आहे.

• नवी दिल्ली येथे याचे अनावरण करण्यात आले होते.

• सदर अहवालात डिजिटल प्रशासनात उच्च-गुणवत्ता डेटाची तातडीची गरज अधोरेखित करण्यात आली आहे.

• याचा उद्देश जनतेचा विश्वास निर्माण करणे आणि सेवा वितरण सुधारणे आहे.

• अहवालात डेटा गुणवत्तेच्या निकृष्ट दर्जाच्या आव्हानांवर देखील चर्चा केली गेली आहे.

• डेटाची गुणवत्ता सुधारण्यास मदत करण्यासाठी हे व्यावहारिक आणि वापरण्यास सोपी साधने प्रदान करते.

99 हे योग्य उत्तर आहे.

In News

• संयुक्त राष्ट्रांच्या जागतिक शाश्वत विकास ध्येयांच्या (SDG) क्रमवारीत भारताने प्रथमच पहिल्या 100 मध्ये स्थान मिळवले आहे.

Key Points

• 2025 च्या SDG निर्देशांकात भारताचा क्रमांक 167 देशांमध्ये 99 वा आहे, त्याला 67 गुण मिळाले आहेत.

• संयुक्त राष्ट्रांच्या शाश्वत विकास समाधान नेटवर्कच्या शाश्वत विकास अहवालात (SDR) भारताने प्रथमच पहिल्या 100 मध्ये स्थान मिळवले आहे.

• चीन 74.4 गुणांसह 49 व्या क्रमांकावर आहे.

• भारताचे शेजारी:

  • भूतान: 74 वा (70.5)

  • नेपाळ: 85 वा (68.6)

  • बांगलादेश: 114 वा (63.9)

  • पाकिस्तान: 140 वा (57)

• सागरी शेजारी:

  • मालदीव: 53 वा

  • श्रीलंका: 93 वा

• 75.2 गुणांसह अमेरिका 44 व्या क्रमांकावर आहे.

• जागतिक स्तरावर शीर्ष देश:

  • 1 ला: फिनलंड

  • 2 रा: स्वीडन

  • 3 रा: डेन्मार्क

  • शीर्ष 20 पैकी 19 देश युरोपियन आहेत.

• SDG निर्देशांक गुणश्रेणी:

  • 0 = प्रगती नाही, 100 = सर्व 17 SDGs साध्य

• थांबलेली जागतिक प्रगती: 2030 पर्यंत केवळ 17% SDG उद्दिष्टे साध्य होण्याची शक्यता आहे.

• 2030 पर्यंत कोणीही मागे राहणार नाही याची खात्री करण्यासाठी 2015 मध्ये SDGs स्वीकारले गेले होते.

योग्य उत्तर न्युझीलँड आहे. 

Key Points

• मानवी स्वातंत्र्य निर्देशांक 2020, नागरी, आर्थिक आणि वैयक्तिक स्वातंत्र्याची जागतिक क्रमवारी, 162 देशांपैकी भारत 111 व्या स्थानावर आहे.
• कॅनडातील अमेरिकन थिंक टँक कॅटो इन्स्टिट्यूट आणि फ्रेझर इन्स्टिट्यूट यांनी मानवी स्वातंत्र्य निर्देशांक प्रकाशित केला आहे.
• 2019 मध्ये भारत या निर्देशांकात 94 व्या क्रमांकावर होता.
• भारत 111 व्या क्रमांकावर चीन आणि बांगलादेशच्या पुढे आहे, जे 2020 निर्देशांकात अनुक्रमे 129 आणि 139 क्रमांकावर आहे.
• न्युझीलँड, स्वित्झर्लंड, आणि हाँगकाँग यांनी पहिले तीन स्थान पटकावले.
• न्युझीलँड:
  • ​राजधानी - वेलिंग्टन.
  • चलन - न्यूझीलंड डॉलर.
  • पंतप्रधान - जेसिंडा आर्डर्न.
  • राष्ट्रीय खेळ - रग्बी.

योग्य उत्तर जम्मू आणि काश्मीर आहे.

Key Points

• गृहमंत्री अमित शहा यांनी 22 जानेवारी 2022 रोजी जम्मू आणि काश्मीर केंद्रशासित प्रदेशासाठी पहिला ‘जिल्हा सुशासन निर्देशांक’ जारी केला.
• जम्मू जिल्हा अव्वल, तर श्रीनगर जिल्हा पाचव्या क्रमांकावर आहे.
• जम्मू-काश्मीर सरकारच्या सहकार्याने प्रशासकीय सुधारणा आणि सार्वजनिक तक्रारी विभागाने हा निर्देशांक तयार केला आहे.

Important Points

• पूर्वीचे जम्मू-कश्मीर राज्य 2019 मध्ये दोन केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये विभागले गेले आणि केंद्राने थेट प्रभार स्वीकारला.
• जम्मू आणि काश्मीरच्या केंद्रशासित प्रदेशातील 20 जिल्ह्यांचे मूल्यमापन आता 10 क्षेत्रांमध्ये करण्यात आले आहे.
• जम्मू जिल्ह्यानंतर जम्मू विभागातील डोडा आणि सांबा जिल्ह्यांचा क्रमांक लागतो.
• त्यापाठोपाठ श्रीनगर विभागातील पुलवामा जिल्हा चौथ्या क्रमांकावर आहे.
• राजौरी जिल्हा शेवटच्या स्थानावर आहे, तर पूँछ आणि शोपियान जिल्हे देखील क्रमवारीत शेवटच्या स्थानावर आहेत.
• 20 जिल्ह्यांना विविध क्षेत्रांतर्गत स्वतंत्रपणे क्रमवारी लावली गेली.
• वाणिज्य आणि उद्योग क्षेत्रामध्ये जम्मू जिल्ह्याचा क्रमांक सर्वोत्कृष्ट आहे, तर श्रीनगर जिल्हा ‘सार्वजनिक पायाभूत सुविधा आणि उपयुक्तता’ क्षेत्रात सर्वोत्तम आहे.

Additional Information

• जम्मू आणि काश्मीर:
  • जिल्ह्यांची संख्या - 20.
  • धरणे - बगलीहार धरण (चिनाब नदी), दुल्हस्ती धरण (चिनाब नदी), उरी-2 धरण (झेलम नदी).
  • राष्ट्रीय उद्याने - दचीगम राष्ट्रीय उद्यान, सलीम अली राष्ट्रीय उद्यान, काझिनाग राष्ट्रीय उद्यान, किश्तवार अत्युच्च उंचीचे राष्ट्रीय उद्यान.

योग्य उत्तर संयुक्त राष्ट्र विकास कार्यक्रम हे आहे.

• मानव विकास निर्देशांक (HDI) हा एक निर्देशांक आहे जो संयुक्त राष्ट्र विकास कार्यक्रम (UNDP) द्वारे प्रकाशित केला जातो.  
• हा मानव विकासाच्या महत्वाच्या पैलूंचे मापन  करतो. तीन मुख्य पैलू आहेत-
  • दीर्घ आणि निरोगी आयुष्य
  • शिक्षणाची उपलब्धता
  • सभ्य जीवनमान

UNDP शी संबंधित:

• मुख्यलाय - न्यू यॉर्क, अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने
• प्रशासक - अचिम स्टेनर
• सदस्य देश - 170 (ऑक्टोबर 2020)

योग्य उत्तर बायर्निहाट आहे. 

In News 

• 2023 मध्ये मेघालयचे बायर्निहाट भारतातील सर्वात प्रदूषित शहर.

Key Points 

• 2023 मध्ये भारतातील सर्वाधिक प्रदूषित शहरांच्या यादीत मेघालयातील बिरनिहाट अव्वल स्थानावर आहे , त्यानंतर बिहारमधील बेगुसराय आणि उत्तर प्रदेशातील ग्रेटर नोएडा यांचा क्रमांक लागतो.
• दिल्ली, हिवाळ्यात सतत उच्च वायू प्रदूषण पातळीसाठी ओळखले जाते, आठव्या क्रमांकाचे सर्वात प्रदूषित शहर म्हणून, स्वतंत्र थिंक टँक सेंटर फॉर रिसर्च ऑन एनर्जी अँड क्लीन एअर (CREA) च्या अहवालात.
• 2023 मध्ये 75 टक्क्यांहून अधिक दिवस हवेच्या गुणवत्तेचा डेटा उपलब्ध असलेल्या 227 शहरांचा अभ्यास करण्यात आला.

योग्य उत्तर 40 आहे.

Key Points

• ग्लोबल इनोव्हेशन  निर्देशांकामध्ये भारताने 40 वे स्थान मिळवले आहे.
• देशाने प्रथमच टॉप 40 मध्ये प्रवेश केला आहे.
• ग्लोबल इनोव्हेशन  निर्देशांक (GII) ची 2022 आवृत्ती सध्या सुरू असलेल्या कोविड-19 महामारीच्या पार्श्वभूमीवर सर्वात अलीकडील जागतिक नावीन्यपूर्ण ट्रेंडचा मागोवा घेते.
• मंद उत्पादकता वाढ आणि इतर विकसित आव्हाने आहेत.
• हे जगातील सर्वात नाविन्यपूर्ण अर्थव्यवस्था प्रकट करते, सुमारे 132 अर्थव्यवस्थांच्या नाविन्यपूर्ण कामगिरीचे क्रमवारी करते आणि नाविन्यपूर्ण शक्ती आणि दुर्बळता ठळक करते.

Additional Information

• स्वित्झर्लंड ही 2022 मधील जगातील सर्वात नाविन्यपूर्ण अर्थव्यवस्था आहे - सलग 12 व्या वर्षी - त्यानंतर युनायटेड स्टेट्स, स्वीडन, युनायटेड किंगडम आणि नेदरलँड्सचा क्रमांक लागतो.
• जागतिक बौद्धिक संपदा संघटना (WIPO) ने गुरुवारी जागतिक इनोव्हेशन निर्देशांक (GII) 2022 जारी केला.

Important Points

योग्य उत्तर नॉर्वे आहे.

Key Points 

• EIU च्या लोकशाही निर्देशांकाची 2021 आवृत्ती 10 फेब्रुवारी 2022 रोजी प्रसिद्ध झाली.
• सन 2006 पासून, इकॉनॉमिस्ट इंटेलिजन्स आपल्या लोकशाही निर्देशांकाद्वारे जगभरातील सुमारे 165 स्वतंत्र राष्ट्रे आणि दोन प्रांतांमध्ये लोकशाहीचे राज्य पुढे आणत आहे.
• त्यात नॉर्वे अव्वल ठरला.
• 165 राष्ट्रांमध्ये भारत 46 व्या क्रमांकावर होता.

Important Points 

•   वार्षिक निर्देशांक, जो जागतिक लोकशाहीच्या स्थितीचे मोजमाप प्रदान करतो, 2020 मध्ये 5.37 वरून 5.28 ची एकूण स्कोअर दर्शवितो.
• EIU च्या लोकशाहीच्या मोजमापानुसार, जगातील निम्म्याहून कमी लोकसंख्या (45.7%) आता कोणत्या ना कोणत्या लोकशाहीत राहते, जी 2020 (49.4%) पेक्षा लक्षणीय घट आहे.
• त्याहून कमी (6.4%) "पूर्ण लोकशाही" मध्ये राहतात; 2020 मध्ये 8.4% वरून ही पातळी किंचित खाली आली आहे, दोन देश (चिली आणि स्पेन) "दोषपूर्ण लोकशाही" मध्ये अवनत केल्यानंतर.
• जगातील एक तृतीयांश लोकसंख्या (37.1%) हुकूमशाही शासनाखाली राहतात, त्यापैकी एक मोठा वाटा चीनमध्ये आहे.  

श्रीमंत देश हे योग्य उत्तर आहे.

• जागतिक विकास अहवालानुसार, 2016 पर्यंत दरवर्षी US$12,000 पेक्षा जास्त दरडोई उत्पन्न असलेल्या देशांना श्रीमंत देश म्हटले जाते.

Key Points

• जागतिक बँकेने शाश्वत विकास उद्दिष्टांच्या 2020 चे नकाशा पुस्तक प्रकाशित केले.
• शाश्वत विकास उद्दिष्टे गरिबी निर्मूलन, भूक निर्मूलन, शिक्षणात प्रवेश वाढवणे, लैंगिक समानता प्राप्त करणे आणि हवामान संकटाशी सामना करणे यासारख्या जगातील अनेक मोठ्या आव्हानांना सामोरे जाण्यासाठी जागतिक कृतीचे मार्गदर्शन करण्याचा प्रयत्न करतात.​​

Important Points

आपल्या जगाचा कायापालट करण्यासाठीची 17 शाश्वत विकास उद्दिष्टे (SDGs) पुढीलप्रमाणे:

• ध्येय 1: सर्व स्वरूपातील सार्वत्रिक दारिद्र्य (गरीबी) नष्ट करणे. 
• ध्येय 2: उपासमारी नष्ट करणे, अन्न सुरक्षा व सुधारित पोषण आहार साध्य करणे आणि शाश्वत शेतीला चालना देणे. 
• ध्येय 3: सर्व वयोगटातील लोकांसाठी उत्तम आरोग्याची सुनिश्चिती कारण आणि चांगल्या जीवनमानास चालना देणे. 
• ध्येय 4: सर्वांसाठी सर्वसमावेशक व समन्याय्य गुणवत्तापूर्ण शिक्षणाची सुनिश्चिती करणे आणि आजीव शिक्षणाच्या संधींना चालना देणे. 
• ध्येय 5: लैंगिक समानता संधी करणे आणि सर्व महिला व मुलींचे सक्षमीकरण करणे. 
• ध्येय 6: सर्वांसाठी पाणी व स्वच्छता यांची उपलब्धता व शाश्वत व्यवस्थापन याची सुनिश्चिती करणे. 
• ध्येय 7: सर्वांसाठी परवडण्याजोगी, खात्रीची शाश्वत व आधुनिक ऊर्जा याची सुनिश्चिती करणे.
• ध्येय 8: सर्वांसाठी शाश्वत सर्वसमावेशक आणि शाश्वत आर्थिक वृद्धी पूर्णवेळ आणि उत्पादक रोजगार आणि प्रतिष्ठापूर्वक काम या गोष्टींना चालना देणे.
• ध्येय 9: स्थिती स्थापक पायाभूत सुविधा तयार करणे व सर्वसमावेशक आणि शाश्वत औद्योगिकीकरणास चालना देणे व नवनवीन कल्पना जोपासणे. 
• ध्येय 10: देशांतर्गत आणि देशा-देशांमधील असमानता दूर करणे. 
• ध्येय 11: शहरे आणि मानवी वसाहती समावेशक, सुरक्षित स्थितीसापेक्ष आणि शाश्वत बनविणे. 
• ध्येय 12: शाश्वत उपभोग्य व उत्पादन आकृतिबंध सुनिश्चित करणे. 
• ध्येय 13: हवामानातील बदल व त्याचे दुष्परिणाम यांचा सामना करण्यासाठी तत्काळ कृती करणे.  
• ध्येय 14: शाश्वत विकासासाठी महासागर, समुद्र व सागरी स्त्रोतांचे जतन व शाश्वत वापर. 
• ध्येय 15: भूभागावरील परिस्थितीकी संस्थांचे संरक्षण, पुनःस्थापना आणि शाश्वत वापरास प्रोत्साहन देणे, वनांचे व्यवस्थापन करणे, वाळवंटीकरणाशी लढा देणे व ते थांबवणे आणि वनांचे अवनत व वसाहतींमुळे होणारी जैवविविधतेची हानी थांबविणे व तिची भरपाई करणे. 
• ध्येय 16: शाश्वत विकासासाठी शांततापूर्ण व समावेशक संस्थांना प्रचालित करणे, सर्वांसाठी न्याय पुरविणे आणि परिणामकारक, जबाबदार आणि सर्व स्तरांवर समावेशक अशा संस्थांची उभारणी करणे. 
• ध्येय 17: शाश्वत विकासासाठी कार्यान्वयनाच्या साधनांचे बळकटीकरण करणे आणि जागतिक सहभाग पुनर्जिवित करणे. 

योग्य उत्तर आंध्र प्रदेश आहे.

Key Points

• इंडियन पोलिस फाउंडेशन (IPF) ने केलेल्या सर्वेक्षणात आंध्र प्रदेशने देशातील पोलिस दलांमध्ये प्रथम क्रमांक मिळवला आहे.
• देशातील 29 राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये केलेल्या या सर्वेक्षणात सक्षमता, मूल्ये आणि सार्वजनिक विश्वास यावर शक्तीचे मूल्यांकन करण्यात आले.
• तेलंगणा दुसऱ्या तर आसाम तिसऱ्या क्रमांकावर आहे.
• केरळ, गुजरात आणि दिल्ली अनुक्रमे चौथ्या, पाचव्या आणि सहाव्या क्रमांकावर आहेत.

Important Points 

• खालपासून वरपर्यंत बिहार, उत्तर प्रदेश, छत्तीसगड, झारखंड आणि पंजाब आहेत.
• आयपीएफ स्मार्ट पोलिसिंग इंडेक्स 2021 ने प्रश्नावलीच्या 10 संचांचे सर्वेक्षण केले, ज्यामध्ये पोलिसांची संवेदनशीलता, प्रवेशयोग्यता, प्रतिसाद आणि तंत्रज्ञानाचा अवलंब यासारख्या मुद्द्यांशी संबंधित "योग्यता-आधारित निर्देशक" च्या सहा निर्देशांकांचा समावेश आहे.
• त्यात पोलिसांच्या सचोटीशी संबंधित “मूल्य-आधारित निर्देशक” चे तीन निर्देशांक होते; आणि "ट्रस्ट" ची एक अनुक्रमणिका.
• निष्पक्ष आणि निःपक्षपाती पोलिसिंग श्रेणीमध्ये , आंध्र प्रदेश, तेलंगणा, आसाम, केरळ आणि गुजरात ही सर्वोत्तम कामगिरी करणारी राज्ये आहेत. तळापासून उत्तर प्रदेश, बिहार, राजस्थान, नागालँड आणि झारखंड आहेत.
• हेल्पफुल आणि फ्रेंडली पोलिसिंगमध्ये, आंध्र प्रदेश, तेलंगणा, आसाम, सिक्कीम आणि केरळ ही सर्वोत्तम कामगिरी करणारी राज्ये आहेत. सर्वात वाईट स्थिती उत्तर प्रदेश, पंजाब, बिहार, छत्तीसगड आणि नागालँड आहेत.
• पोलीस उत्तरदायित्वात, आंध्र प्रदेश, तेलंगणा, आसाम, केरळ आणि ओडिशा ही राज्ये अव्वल आहेत, तर उत्तर प्रदेश, नागालँड, उत्तराखंड, बिहार आणि छत्तीसगड ही राज्ये तळाशी आहेत.

योग्य उत्तर 87 वे आहे.

Confusion Points

• 11 जानेवारी 2022 रोजी लाँच करण्यात आले तेव्हा या अहवालात भारत 87 व्या स्थानावर होता.
• त्यानंतर आर्मेनियाने भारताला त्यांच्या मोफत व्हिसा प्रवेश योजनेतून वगळण्याचा निर्णय घेतला.
• त्यामुळे आता भारताची क्रमवारी एका स्थानाने घसरली असून ती 87व्या क्रमांकावर आहे.
• 12 जानेवारी 2022 रोजी हेनले ग्लोबलने क्रमवारी अद्ययावत केली.

Key Points

• हेन्ली पासपोर्ट इंडेक्समध्ये भारताचा पासपोर्ट 83 व्या स्थानावर आहे, 2021 मध्ये 90 व्या क्रमांकावरून सहा स्थानांनी वर गेला आहे.
• तथापि, 2020 मध्ये रँक 84 वर होती तर 2016 मध्ये, माली आणि उझबेकिस्तानसह भारत 85 व्या क्रमांकावर होता.
• या निर्देशांकात जपान आणि सिंगापूर अव्वल आहेत.
• जर्मनी आणि दक्षिण कोरिया संयुक्त दुसऱ्या स्थानावर आहेत.
• फिनलंड, इटली, लक्झेंबर्ग आणि स्पेन तिसरे स्थान सामायिक करतात.

Important Points

• भारतीय पासपोर्ट धारकांना आता 60 राष्ट्रांमध्ये व्हिसा मुक्त प्रवेश आहे.
• जपान आणि सिंगापूरमधील पासपोर्टधारक 192 देशांमध्ये व्हिसामुक्त प्रवास करू शकतात.
• इंडेक्स जगातील सर्व पासपोर्ट्सना त्यांच्या धारकांना पूर्वीच्या व्हिसाशिवाय प्रवेश करू शकणार्‍या गंतव्यस्थानांच्या संख्येनुसार रँक केले जाते आणि ते इंटरनॅशनल एअर ट्रान्सपोर्ट असोसिएशन (IATA) च्या अनन्य डेटावर आधारित आहे.
• अफगाणिस्तान 111 व्या स्थानावर आहे.
• लिंक:https://www.henleyglobal.com/passport-index/ranking

Additional Information

• आंतरराष्ट्रीय हवाई वाहतूक संघटना:
  • मुख्यालय: मॉन्ट्रियल, कॅनडा
  • स्थापना: 19 एप्रिल 1945
  • अध्यक्ष: विल्यम एम. वॉल्श
• हेन्ली  पार्टनर:
  • मुख्यालय: लंडन, युनायटेड किंगडम
  • स्थापना: 1997

योग्य उत्तर 150 वा आहे.

Key Points 

• जागतिक प्रेस फ्रीडम इंडेक्स 2022 मध्ये भारताचे रँकिंग 180 देशांपैकी 2021 मध्ये 142 व्या क्रमांकावरून खाली घसरून 150 व्या स्थानावर आले आहे.
• नॉर्वे (प्रथम), डेन्मार्क (दुसरे), स्वीडन (तृतीय) एस्टोनिया (चौथे) आणि फिनलंड (पाचवे) शीर्षस्थानी आहेत.
• उत्तर कोरिया या यादीत तळाशी राहिला.
• पाकिस्तान 157 व्या, श्रीलंका 146 व्या, बांग्लादेश 162 व्या आणि म्यानमार 176 व्या स्थानावर आहे.

Important Points 

•   RSF 2022 च्या जागतिक प्रेस फ्रीडम इंडेक्सनुसार, नेपाळ जागतिक क्रमवारीत 30 अंकांनी वाढून 76 व्या स्थानावर आहे.
• गेल्या वर्षी या निर्देशांकात हिमालयीन राष्ट्र 106व्या, पाकिस्तान 145व्या, श्रीलंका 127व्या, बांग्लादेश 152व्या आणि म्यानमार 140व्या स्थानावर होते.
• रशिया गेल्या वर्षीच्या 150 व्या स्थानावरून खाली 155 व्या स्थानावर आहे, तर चीन रिपोर्टर्स विदाऊट बॉर्डर्स 175 व्या स्थानावर दोन स्थानांनी वर गेला आहे.
• गेल्या वर्षी चीन 177 व्या क्रमांकावर होता.